Βιβλιοθήκη

Με αυτήν την εισαγωγή ο Κώστας Αντύπας προοικονομεί την εκτενή αναφορά του στις πορείες και τις διαδρομές των πλοίων, τα είδη τους, την ποικιλία των ανέμων και των σχοινιών και των εργαλείων που κελαηδούν πέρα στους αρχαίους ταρσανάδες. Στην μελέτη του που παραμένει επιστημονικά καταρτισμένη, όσο και διακριτικά διαποτισμένη από την φιλοδοξία του ονείρου που πλανάται πάνω από τις θάλασσες ο ειδικευμένος στην ναυτική ιστορία της Μεσογείου καθηγητής προσφέρει την πυκνή γνώση γύρω από την αρχαία τέχνη της ναυσιπλοΐας. Ξαναφτιάχνει με τα σκίτσα του την πλώρη και τον μηχανισμό της κωπηλασίας, εφευρίσκει από την αρχή δρόμους εμπορικούς που έχουν σφραγιστεί από την καταστροφή των αρχαίων λιμανιών, αφήνεται στους ανέμους που καραδοκούν στις τέσσερεις άκρες του κόσμου για να παρασύρουν μακρύτερα την εξερεύνηση και το μυστήριο. «Υγρά κέλευθα, Πλοία και ρότες στην ομηρική εποχή (1000-500 π.Χ.)» των εκδόσεων 24 Γράμματα που ανασύρει από το φως όλες εκείνες τις ναυαγισμένες λεπτομέρειες. Όσα κοιμούνται βαθιά στα ανοιχτά των Κυκλάδων και εκείνα που λέγεται πως κάποτε κουβάλησαν το μαγεμένο τσούρμο της Οδύσσειας. Δρόμοι του εμπορίου, χάρτες φοινικικοί, ποτισμένοι με χρώμα κόκκινο, θύελλες και λαίλαπες, άελλαι παντοίων ανέμων, ριπές ξαφνικές που γυρεύουν από το πλήρωμα κάπου να βρει τ΄απάγγιο αν δεν το θέλει να χαθεί. Αλλιώς το προσμένει η λαίλαψ και τότε το καράβι μαζί με το πλήρωμά του μοιραία στους βυθούς του μέλλεται να βρεθεί. Στο νεκροταφείο του Gerzeh θα βρει κανείς την όψη των πλοίων ενός καιρού χαμένου μες στους αιώνες. Μια σκιά πάνω στο θραύσμα ενός αγγείου, τίποτε δεν λέει πια για τα στραβόξυλα που στα εξαιρετικά σχηματικά του Κώστα Αντύπα, προδίδουν αναλυτικά τις ναυπηγικές γνώσεις εκείνου του παλιού κόσμου. Σπείρες σχοινιών μες στις σπηλιές της Ερυθράς και ζωγραφιές της Φορτέσσας, πυξίδες με απεικονίσεις κωπήλατων πλοίων, προορισμένα για πάνω από πενήντα άνδρες, όρμε του Sant Vicent που όλα τα σπάραξες μια μέρα, κουφάρια της θέσης Jules Verne, όλα θα τα βρεις μες στα «Υγρά κέλευθα» των 24 Γραμμάτων. Τους κώδικες και τα κλειδιά που πήγαν τον κόσμο παραπέρα όταν ακόμη η θάλασσα παρέμενε το όριο ανάμεσα στην αλήθεια και το όνειρο. Ίσως εκείνα τα συντρίμμια που βρέθηκαν στο Giglio της Τοσκάνης να αφήνουν αμφιβολίες για την ετρουσκική προέλευση του πλοίου, ωστόσο ο συγγραφέας της έκδοσης με τρόπο μας προορίζει να νιώσουμε την εξορία αυτών των ευρημάτων, την ανθρωπιά που σηματοδοτούν. Την εξορία του χρόνου που τα ντύνει με ανυπόφορη γοητεία, μαζί με εκείνους που δεν ξαναείδαν τους δικούς τους ανθρώπους και τα κορίτσια της Κορίνθου που έριξαν στην θάλασσα τα στεφάνια και κλείδωσαν την νιότη τους.

Ένα τέτοιο σκαρί θα έφτιαξε ο Οδυσσέας, σύμφωνα με τον Κώστα Αντύπα και τα επιστημονικά συμπεράσματα που φανερώνουν την βαθιά γνώση και την λεπτομερή έρευνα του Πειραιώτη συγγραφέα. Με κάθε λεπτομέρεια αντλεί από κάθε διαθέσιμη πηγή τις λεπτομέρειες της ναυπηγικής τέχνης. Ο ομηρικός ήρωας που του έμελλε να ταξιδεύει μια ολόκληρη ζωή από πείσμα και ανθρώπινη αδυναμία, βρίσκει στην μακρινή Ωγυγία, εκεί που η μοίρα τον έριξε τα υλικά που απαιτούνται για ένα καινούριο ξεκίνημα. Ξυλεία, την  κλήθρη, τον αίγειρος, την ελάτη, τα εργαλεία, την στάφνη, το σκεπάρνι, το στειλεόν, ένα τσεκούρι από ξύλο ελιάς. Τα μαδέρια, οι επιγκελίδες, ο ιστός, το πηδάλιο, το πλεκτό παραπέτασμα, οι γόμφοι και οι αρμονίαι, ο καιρός της πλεύσης αν θέλει ο Οδυσσέας με ασφάλεια να διαβεί τα ανοιχτά της αποικίας των Πιθηκουσών, κατέχουν την δική τους σημασία. Η νυχτερινή πορεία και ο κόσμος που ρίγησε και πάει ώσπου ο ήρωας του Ομήρου με ασφάλεια να πατήσει το χώμα στην μικρή αλλουβιακή πεδιάδα που ελάχιστα ως τα σήμερα έχει μεταβάλλει την όψη του λιμανιού της Ιθάκης.

Τα «Υγρά κέλευθα, Πλοία και ρότες στην ομηρική εποχή (1000-500 π.Χ.)» παραμένει μια εξαιρετική, πολυτελής έκδοση από τον οίκο των Βριλησσίων. Στην αναλυτική όσο και τεκμηριωμένη αφήγηση του Κώστα Αντύπα, η επιστημονική γνώση σμίγει με το μεράκι της ναυτοσύνης που συνιστά το δεύτερο δέρμα του ονειρικού αυτού κόσμου. Από τα Κύθηρα ως τις Κυκλάδες και από την Ερυθρά ως τις Ηράκλειες Στήλες, οι μαρτυρίες επιβεβαιώνουν πως τα πλοία αποτέλεσαν για καιρό το όχημα του ανθρώπου προς το ανεξερεύνητο. Σήμερα βυθισμένα τραγουδούν την ιστορία τους, καλούν σε προσκλητήριο όλους εκείνους τους Ελπήνορες που ποντίστηκαν, αποκαλύπτουν μυστικά, ονόματα και αμφορείς, μειώνοντας την απόσταση ανάμεσα σε εμάς και την αιωνιότητα. Τα 24 Γράμματα και ο καθηγητής Κώστας Αντύπας διαθέτουν στο κοινό μια σπουδαία μελέτη που δεν απωθεί με την επιστημονική της ταυτότητα, χάρη στην ποικιλία των πληροφοριών που επιστρατεύει ο συγγραφέας. Και ίσως μιας μυστικής και ανομολόγητης επιθυμίας, τόσο δικής του όσο και δικής μας για μια φυγή πάνω σε καταστρώματα του ονειρικού, για μια αναμέτρηση με τις Σειρήνες που καθώς είναι γνωστό ζήτημα προσωπικό αποδεικνύονται.

Κάπως έτσι και τούτο εδώ το σημείωμα φαντάζεται πως τον επίτονο μανουβράρει, ίσα για να σταθεροποιήσει την αντένα και το τραγούδι πιάνει ανάμεσα σε εκατό ζυγούς γεροδεμένους από φύλλα ιρανικά που κάποτε μεσουρανούσαν μες στα νερά του Εύξεινου Πόντου.