Τo θανάσιμο πέρασμα, της Lone Theils
Όταν η δυναμική δημοσιογράφος Νόρα Σαν αγοράζει μια βαλίτσα από ένα παλαιοπωλείο, ανακαλύπτει στο εσωτερικό της πολαρόιντ φωτογραφίες, ανάμεσα στις οποίες βρίσκει και τη φωτογραφία δυο κοριτσιών πάνω σε ένα φεριμπότ που έχουν εξαφανιστεί. Το δημοσιογραφικό της δαιμόνιο δεν θα αργήσει να ξυπνήσει κι έτσι θα μπλεχτεί σε μια συναρπαστική και ταυτόχρονα επικίνδυνη περιπέτεια, ψάχνοντας την αλήθεια που μπορεί να κρύβεται πίσω από το ανεξιχνίαστο μυστήριο.
Η συγγραφέας Lone Theils συνθέτει ένα κινηματογραφικό σκηνικό και μας ταξιδεύει από την Αγγλία και το Λονδίνο όπου εργάζεται η ηρωίδα της, στη Δανία και την Κοπεγχάγη όπου εξαφανίστηκαν τα δύο κορίτσια. Η πρωταγωνίστρια ψάχνει τα ίχνη ενός επικίνδυνου serial killer που εκτίει ισόβια κάθειρξη σε μια βρετανική φυλακή και προσπαθεί να βρει την άκρη του νήματος και να ανοίξει την πόρτα της αλήθειας πριν να είναι πολύ αργά.
Το βιβλίο είναι απαλλαγμένο από περιττές περιγραφές, ενώ η συγγραφέας εστιάζει στην ψυχοσύνθεση των ηρώων της, χτίζοντας τους χαρακτήρες της με λεπτομέρεια, χαρίζοντας στον αναγνώστη την εντύπωση ότι βρίσκεται απέναντί τους και συνομιλεί μαζί τους. Πιστή στην πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος είναι ένας ολόκληρος κόσμος, η συγγραφέας μας συστήνει ανθρώπους δυναμικούς, που δεν διστάζουν να υποστηρίξουν τη γνώμη τους και τον εαυτό τους, αλλά και να διεκδικήσουν όσα τους ανήκουν, όπως η πρωταγωνίστρια η Νόρα Σαν. Με έξυπνες κινήσεις καταφέρνει να ελίσσεται και να ξεγλιστρά από τις δυσκολίες, χάρη στην ευχέρεια του λόγου, την ευστροφία και το χιούμορ της. Η συγγραφέας μας συστήνει επίσης ανθρώπους αδύναμους που δεν κατάφεραν ποτέ να ξεπεράσουν το παρελθόν και βούλιαξαν μέσα στο κενό που δημιουργήθηκε από ένα άτυχο γεγονός που δεν μπόρεσαν να αποφύγουν· χαρακτήρες που μιλάνε πολύ, αλλά παρότι πολυλογάδες λένε πράγματα χρήσιμα· χαρακτήρες αδύναμους που γίνονται υποχείρια άλλων κι εξαναγκάζονται να κάνουν αποτρόπαιες πράξεις, και τέλος χαρακτήρες αδίστακτους, ανθρώπους που αρκεί απλά να τους κοιτάξεις στα μάτια για να δεις την άβυσσο και την τρέλα να συναγωνίζονται ποια από τις δύο θα κρατήσει τελικά τα ηνία, με ολέθριες συνέπειες για τα αθώα θύματά τους, αλλά και για όποιον τολμήσει να βρεθεί στο δρόμο τους. Οι ήρωές της είναι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, απαλλαγμένοι από τελειότητες, αφού και η ίδια η Νόρα Σαν προέρχεται από οικογένεια χωρισμένων γονέων κι έχει έναν αυτιστικό αδερφό.
Η Lone Theils, έχοντας εργαστεί σαν ανταποκρίτρια σε δανέζικες εφημερίδες στο Λονδίνο, χρησιμοποιεί όλη της την πείρα για να περιγράψει λεπτομερώς τις έρευνες της ηρωίδας της αλλά και της αστυνομίας βήμα προς βήμα, ζωντανεύοντας τις σκηνές μπροστά στα μάτια μας. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή της: «Το γεγονός ότι είμαι δημοσιογράφος με βοήθησε με πολλούς τρόπους. Πρώτα από όλα μου έδωσε πειθαρχία να γράψω. Αλλά με έχει διδάξει επίσης να παρακολουθώ προσεκτικά μια σκηνή, να περιγράφω ένα διάλογο και το πώς οι άνθρωποι μιλάνε και να προσπαθώ να ανακαλύψω το αληθινό νόημα πίσω από τις λέξεις». Η Theils συνθέτει ένα ατμοσφαιρικό έργο και μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο και στη δεκαετία του ‘80, τότε που ντροπαλά κορίτσια δελεάζονταν από επιτήδειους που τους υπόσχονταν μεγάλα όνειρα και νέους που παρεκτρέπονταν και εκτελούσαν αποτρόπαιες πράξεις. Κινούμαστε μεταξύ Λονδίνου και Κοπεγχάγης και βουτάμε στη θάλασσα μαζί με τη Νόρα Σαν προσπαθώντας να ξεπλύνουμε όλες τις έγνοιες μας για να δούμε τα πράγματα ξεκάθαρα και να ενώσουμε τα κομμάτια.
Η συγγραφέας, με αναφορές σε διάφορα περιστατικά που φιλοξενούν οι εφημερίδες της Αγγλίας και της Δανίας, μας δίνει να καταλάβουμε την κοινωνική και πολιτική κατάσταση που επικρατούσε και τις ολέθριες επιπτώσεις της για τους πρόσφυγες και όσους ζουν στο περιθώριο. Ξεδιπλώνει όλη την ιστορία μέσα από την οπτική της πρωταγωνίστριάς της και μας διδάσκει ότι «η ειλικρίνεια είναι η καλύτερη τακτική», όταν θέλεις να πετύχεις τον στόχο σου και ότι το κακό μπορεί να βρίσκεται παντού γύρω μας, όπως στο ήρεμο ζευγάρι που κάθεται παραδίπλα μας και τρώει παγωτό τη στιγμή που σχεδιάζει τη δολοφονία ενός παιδιού, ή ακόμα και «σε ένα φιλικό πρόσωπο που μπορεί να κρύβει το πιο αποτρόπαιο κακό.» Μας παρουσιάζει την ανάγκη που νιώθουμε όλοι πολλές φορές να βγούμε έξω από ένα σπίτι που μας πνίγει με την σιωπή του και να δουλέψουμε ανάμεσα σε κόσμο, τη μελαγχολία που μπορεί να αισθανθεί κάποιος όταν επιστρέφει από ένα ταξίδι και δεν υπάρχει κανείς στο αεροδρόμιο να τον καλωσορίσει. Με αναδρομές στο παρελθόν μας παρουσιάζει σιγά σιγά όλα τα γεγονότα, αλλά και πτυχές της ηρωίδας που την κάνουν ακόμα πιο ανθρώπινη και προσιτή στα μάτια μας. Κι όταν ένας ανεκπλήρωτος έρωτας εμφανιστεί και πάλι στη ζωή της, εκείνη θα προβληματιστεί ανάμεσα στο τι έπεισε τον εαυτό της ότι συνέβη τότε, και στο τι πραγματικά έγινε, για να μπορέσει να ξαναφτιάξει την ιστορία από την αρχή, και να μας δείξει ότι αυτός που ενδιαφέρεται στα αλήθεια δεν χάνεται ποτέ, και παλεύει πάντα γι’ αυτό που πιστεύει ότι αξίζει. Αναφέροντας χαρακτηριστικά «Μπορούσε να νιώσει τον εαυτό της να κλείνεται και να απομονώνεται πάλι, μπλοκάροντας κάθε επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Σαν μικρό παιδί που βουλώνει τα αυτιά του με τα χέρια κλείνει τα μάτια και τραγουδάει κοροϊδευτικά: νια νιανιανιάνια.», μας δείχνει πόσο σημαντικό είναι να μην κλεινόμαστε στον εαυτό μας και να μην υψώνουμε τοίχους, ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε τη θλίψη μας, αποκόπτοντας έτσι ανθρώπους που νοιάζονται πραγματικά για εμάς.
Καθώς γυρνάμε τις σελίδες, το παρελθόν συνδέεται ομαλά με το παρόν, τη στιγμή που η μια ανατροπή διαδέχεται την άλλη. Και όσο πλησιάζουμε στο τέλος, η κορύφωση της υπόθεσης δεν θα αργήσει να φτάσει και η μεγάλη ανατροπή θα μας καθηλώσει. Και «όσο κι αν προσπαθεί κάποιος να κρύψει τη μυρωδιά του θανάτου πίσω από όμορφα αρώματα, πάντα θα μπορούμε να μυρίσουμε την μπόχα που κρύβεται από πίσω» και η αλήθεια θα βγει στην επιφάνεια.
Τo θανάσιμο πέρασμα, της Lone Theils
Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 448