Ο μάγος, του Colm Tóibín
Ένα μυθιστορηματικό ταξίδι της ζωής του Thomas Mann.
Ο «Μάγος», του Colm Tóibín, είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία του Thomas Mann. Μια ιδιαίτερη προσέγγιση της σπουδαίας προσωπικότητας του Νομπελίστα συγγραφέα, βασισμένη κυρίως στα γραπτά και τα ημερολόγια του Μann. Ένα βιβλίο που στοιχειοθετεί μια προσωπογραφία διαφορετική, ίσως, από αυτή που φαντάζεται κανείς, βλέποντας φωτογραφίες του -ένας αριστοκρατικός άνδρας με σοβαρή έκφραση, που σε κοιτάει πίσω από τα κομψά γυαλιά του, περικυκλωμένος συνήθως από βιβλία- και διαβάζοντας τα μυθιστορήματά του.
Το δέος που αισθάνονται οι λάτρεις της λογοτεχνίας στην αναφορά και μόνο του ονόματός του, συνοδεύεται πλέον και από μία συμπάθεια ή/και αντιπάθεια προς το πρόσωπό του. Το βιβλίο του Tolbin σε φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο Thomas Mann, στον γιο, τον αδελφό, τον εραστή, τον σύζυγο, τον πατέρα Thomas Mann, στις καλές και στις κακές στιγμές του, στα πάθη, στις ευαισθησίες και στις αδυναμίες του. O συγγραφέας που έχει κατακτήσει τις πιο απρόσιτες κορυφές της λογοτεχνίας γίνεται πιο ανθρώπινος, πιο ευάλωτος, πιο προσιτός για τους κοινούς θνητούς.
Διαβάζοντας τον «Μάγο» -παρατσούκλι που απέκτησε ο συγγραφέας επειδή συνήθιζε να κάνει μαγικά κόλπα στα παιδιά του- διαβάζεις για το ταξίδι της ζωής του. Γιος ενός εμπόρου από το Λίμπεκ της Γερμανίας, μετακομίζει νεαρός και φερέλπις συγγραφέας στο Μόναχο, όπου γνωρίζει τη γυναίκα του Κάτια και κάνει μαζί της έξι παιδιά, ενώ παράλληλα συγγράφει -μεταξύ άλλων-, τον «Θάνατο στη Βενετία» και το «Μαγικό βουνό» που του χάρισε το Νόμπελ λογοτεχνίας. Στα χρόνια της ναζιστικής Γερμανίας και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καταφέρνει να διαφύγει στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε μεγάλη ηλικία πια, και έπειτα από πολλές προσωπικές περιπέτειες μετακομίζει στην Ελβετία, στο τελευταίο του σπίτι.
Ο Tóibín αναφέρεται φυσικά στη συγγραφική του πορεία, στις σκέψεις του ως συγγραφέα και σημαντικού προσώπου κοινωνικά αλλά και πολιτικά, στο πώς εμπνεύστηκε τα μυθικά πλέον μυθιστορήματά του, αλλά εστιάζει και στις σχέσεις με τους γονείς του και τα αδέλφια του, στις διαφορές του με τον αδελφό του Χάινριχ -επίσης σπουδαίο συγγραφέα- σε πολιτικό και όχι μόνο επίπεδο, στις ερωτικές του προτιμήσεις και στην ιδιαίτερη σχέση με τη γυναίκα του Κάτια, στις ταραγμένες σχέσεις με τα παιδιά του και στην σχέση αγάπης και μίσους με τη χώρα του, με μία Γερμανία που «εκβαρβαρώθηκε». Διαβάζοντας τον «Μάγο», διαβάζεις και μαθαίνεις για τις τρεις Γερμανίες του Thomas Mann
[...] η καινούργια, αυτή όπου μεγάλωσαν τα δύο μεγαλύτερα παιδιά του [...] μια γερμανία που δεν γνώριζε τι θα πει τάξη και σεβασμός, και που στόχευε στην αποδιοργάνωση της ειρήνης [...] [Η] δεύτερη γερμανία [...] [που ήταν επίσης] καινούργια [...] [και] συμπεριλάμβανε ένα πλήθος μεσόκοπων που τις νύχτες του χειμώνα διάβαζαν μυθιστορήματα και ποίηση [...] [και η] τρίτη γερμανία, το χωριό Πόλινγκ, όπου ζούσε η μητέρα του [...], εκεί [...] [που από τη στιγμή που τελείωσε ο πόλεμος] δεν είχε αλλάξει τίποτα, [...] [μια] Γερμανία άχρονη, ασφαλή.
Σε μία συζήτηση μεταξύ του Thomas Mann και του αδελφού του Χάινριχ, αναφέρονται στον «ιδανικό ορισμό του μυθιστορήματος», που κατά τη γνώμη του Thomas Mann δεν είναι άλλο από αυτό «που αφορά την αλλαγή των ηθών, […] [που] περιγράφει τη διαδικασία μιας κοινωνικής αλλαγής» ενώ διαβάζοντάς το «οι αναγνώστες θα έχουν την αίσθηση ότι κρυφοκοιτάζουν από το παράθυρο». Στον «Μάγο» του Tolbin συμβαίνει ακριβώς αυτό. Διαβάζεις για τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που έφεραν τη Γερμανία δις αντιμέτωπη με όλον τον κόσμο και οδήγησαν σε ένα από τα πιο απεχθή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ παράλληλα ρίχνεις κλεφτές ματιές στη ζωή ενός από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους που πέρασαν από τούτον τον πλανήτη. Και δεν μπορείς, παρά να αναρωτηθείς στο τέλος, πως ο κόσμος αυτός άλλαξε τόσο δραματικά σε λιγότερο από έναν αιώνα. Και φυσικά -εάν δεν το έχεις ήδη κάνει- να επιχειρήσεις να διαβάσεις τα -απαιτητικά για πολλούς- μυθιστορήματά του.
Ο μάγος, του Colm Tóibín
Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου
Εκδόσεις Ίκαρος
σελ. 688
