Scroll Top

Λόγος + Τέχνη

Superman: Μέρος Α

feature_img__superman-meros-a
Μέρος πρώτο μιας αναδρομής των δύο βασικών πόλων του σύμπαντος της DC – και των δύο «παππούδων» των υπερηρώων. Πρώτος ο Superman, ή πώς να αποτυπώσεις την Αμερική σε ένα στέρνο.

Κατά τη διάρκεια της ιστορικής μας αναδρομής σχετικά με τα αμερικανικά mainstream comics, αναφερθήκαμε στη γέννηση δύο από τους μεγαλύτερους υπερήρωες του χώρου, οι οποίου έχουν προ πολλού ξεφύγει από τα όρια της κουλτούρας των κόμικς κι έχουν περάσει στο υποσυνείδητο, όχι μόνο της Αμερικής, ως σύμβολα.

Το 1938, η εταιρεία Detective Comics Inc., με μια μόλις τριετή παρουσία στον χώρο, βρισκόταν στα πρόθυρα χρεωκοπίας. Όλα όμως άλλαξαν με την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους της σειράς Action Comics, στο οποίο έκανε την εμφάνισή του ο πρώτος υπερήρωας στην ιστορία. Ο Superman υπήρξε δημιουργία των Jerry Siegel και Joe Shuster. Ο Siegel αρχικά είχε χρησιμοποιήσει το όνομα σε ένα σύντομο κόμικ, με πρωταγωνιστή έναν τηλεπαθητικό εγκληματία, ο οποίος χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του για να κατακτήσει τον κόσμο. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι δύο συνεργάτες δημιούργησαν από την αρχή τον χαρακτήρα, αυτή τη φορά προτιμώντας να τον τοποθετήσουν στο στρατόπεδο των «καλών». Η πρότασή τους για τον Superman, μετά από αρκετές απορρίψεις, δημοσιεύθηκε εν τέλει στο 1ο τεύχος της σειράς Action Comics. Ήδη από το εξώφυλλο, γινόταν φανερό ότι μια νέα εποχή για τα κόμικς έμελλε να ξεκινήσει· ο Superman, σηκώνοντας ένα αυτοκίνητο με τα χέρια του, σώζει έναν άνθρωπο από βέβαιο θάνατο.

Ο Superman εκείνης της εποχής, αν και διέθετε αρκετά από τα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε σήμερα, είχε θεμελιώδεις διαφορές από τον σημερινό χαρακτήρα. Οι υπεράνθρωπες δυνάμεις του ήταν πιο «προσγειωμένες» (είχε μεγάλη δύναμη, ήταν εξαιρετικά ανθεκτικός, αλλά ουσιαστικά κάτι πιο ισχυρό από σφαίρα θα μπορούσε να τον τραυματίσει, δεν πετούσε, αλλά μπορούσε να κάνει τεράστια άλματα, δεν διέθετε ακτίνες X στα μάτια του κ.α.) και η ιστορία της προέλευσής του δεν είχε ακόμη τελειοποιηθεί, αλλά η σημαντικότερη ίσως –για εμάς- διαφορά ήταν η προσωπικότητα του ήρωα και οι αντίπαλοί του.

Ο πρώιμος Superman, όντας επηρεασμένος τόσο από τα pulp βιβλία (που διένυαν την ακμή τους τότε), αλλά και πιθανώς από την προσωπική ζωή του Siegel (του οποίου ο πατέρας είχε πεθάνει κατά τη διάρκεια ληστείας στο μαγαζί του) δεν αντιμετώπιζε εξωγήινες απειλές και παντοδύναμους εχθρούς. Τα πρώτα τεύχη του Superman τον παρουσίαζαν να γλιτώνει γυναίκες από βιασμό, να πολεμά διεφθαρμένους επιχειρηματίες και ληστές και να γκρεμίζει γκέτο όπου οι φτωχοί καταπιέζονταν. Ο Superman εκείνης της εποχής παρουσιαζόταν ως ένας ήρωας των καταπιεσμένων, ένα είδος «κοινωνικού λειτουργού», αποφασισμένου να υπερασπιστεί την δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια των φτωχών έναντι στην αισχροκέρδεια και ανηθικότητα των πλουσίων. 

Αντιπροσωπεύοντας τις ελπίδες των Αμερικανών για μια κοινωνία αντάξια του «New Deal» του Roosevelt, ο Superman ήταν το μοναδικό «φανταστικό» στοιχείο στις ιστορίες του, αλλά ταυτόχρονα και μια πολύ αληθινή πλευρά της Αμερικής· γεννημένος σε έναν εξωγήινο πλανήτη και σταλμένος στη Γη με την ελπίδα να ζήσει ένα καλύτερο μέλλον, ο Superman πρέσβευε τα όνειρα των μεταναστών που είχαν κατακλύσει από τις αρχές του 20ού αιώνα την Αμερική αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο.

Πέραν τούτου, φανερά επηρεασμένος –λόγω της προϊστορίας του- από τον Übermensch του Nietzsche (ο οποίος έβρισκε κατά έναν διαστρεβλωμένο τρόπο υποστηρικτές στη λογική της Άριας Φυλής του ναζιστικού ιδεώδους), ο Superman αποτελούσε κατά ένα τρόπο την απόρριψη του προτύπου αυτού: Ενώ είναι αναμφισβήτητα ανώτερος από την υπόλοιπη ανθρωπότητα, ο Superman δεν απαξιώνει τις ηθικές και κοινωνικές αξίες του κόσμου στον οποίο μεγαλώνει, αλλά τις υιοθετεί και τις προστατεύει, ωθώντας την –ουσιαστικά κυρίαρχη- υπεράνθρωπη, εξωγήινη ταυτότητά του σε δεύτερη μοίρα, μετατρέποντας την σε ένα «εργαλείο» με το οποίο υπηρετεί την ανθρώπινη κληρονομιά της υιοθετημένης πατρίδας του, έναν κόσμο του οποίου προσπαθεί να γίνει ωφέλιμο μέλος και όχι δικτάτορας.

Ασφαλώς, η διπολική αυτή ερμηνεία του Νιτσεϊκού προτύπου στον Superman αναπόφευκτα οδηγεί και σε άλλες βασικές αντιφάσεις (πέραν των προαναφερθέντων), καθώς, παρόλα τα όσα ειπώθηκαν, ο Superman ουσιαστικά δρα υπεράνω του νόμου και της εξουσίας, έχοντας υιοθετήσει μια σειρά από προσωπικούς κανόνες ηθικής οι οποίοι, αν και βρίσκονται σε εναρμονισμό με την πλειοψηφία της κοινωνίας στην οποία ζει, είναι στην πράξη αυθαίρετοι. Έμμεσα λοιπόν ο Superman εξακολουθεί κατά έναν τρόπο να εναρμονίζεται με το πρότυπο του Übermensch, αφού, σε τελική ανάλυση, κάνει ό,τι θέλει. Η μετέπειτα πορεία του χαρακτήρα έμελλε να κάνει αυτές τις αντιφάσεις ακόμη περισσότερο εμφανείς…

1
Μοιράσου το