Άλλαι Τέχναι

Η Μαρία Λάφη, γέννημα-θρέμμα της αστικής Αθήνας, σπούδασε Φωτογραφία και Οπτικοακουστικές Τέχνες στο ΤΕΙ Αθήνας καθώς και Κινηματογράφο στη Σχολή Λυκούργου Σταυράκου. Γνώριζε πως ήθελε να γράφει και να διηγείται ιστορίες από πολύ νεαρή ακόμη ηλικία, αλλά δεν ήξερε ότι αυτή της η ιδιότητα θα είχε τον τίτλο «σκηνοθέτης». Σήμερα είναι στο δεύτερο έτος του μεταπτυχιακού προγράμματος της Σχολής Καλλιτεχνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής κι έχει ένα αξιοζήλευτο βιογραφικό με πολλές μικρού μήκους ταινίες που παραμένουν σταθμός στην καλλιτεχνική της κατάθεση («Κάνε Όρεξη», «Λου και Λένα», «Circodelavida», «For Eternity»), πληθώρα βραβεύσεων σε Ευρωπαϊκά και Αμερικανικά Φεστιβάλ καθώς και σημαντικότατη παρουσία στην τηλεοπτική ιστορία της χώρας.

Το ντεμπούτο της στον μεγάλου μήκους κινηματογράφο έγινε με την ταινία “Holy Boom”, ένα τολμηρό κι οξυδερκές δράμα που καθηλώνει με τη δράση της πλοκής και το ποιοτικό βάθος των ρεαλιστικών του χαρακτήρων. Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε το βράδυ της Πέμπτης σε μια ασφυκτικά κατάμεστη αίθουσα του 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και καταχειροκροτήθηκε απ’ όσους είχαν την τύχη να παρευρεθούν στην προβολή.

Το “Holy Boom” είναι μια προσεχτική, ανάγλυφη μαρτυρία της σύγχρονης πολυπολιτισμικής Αθήνας, αν όχι της ψυχής των καθημερινών ανθρώπων. Μια φωτοβολίδα που ανατινάζει ένα ταχυδρομικό κουτί τη νύχτα της Κυριακής των Βαΐων, γίνεται θρυαλλίδα και πυροδοτεί τα πιο βίαια πάθη στη ζωή πέντε ανθρώπωντης διπλανής πόρτας. Ένα φιλμ σπονδυλωτό, οριστικό και καίριο που χαρτογραφεί τις υπαρξιακές αγωνίες του σήμερα, ένα ψηφιδωτό της ρευστής ζωής μας όπου τα πάντα γίνονται γέφυρες και μας συνδέουν με τους άλλους, μια λαμπρή ανάλυση του «ξένου» που φοβόμαστε. Κι όλα αυτά να κυλούν στην Εβδομάδα των Παθών.

Η ταινία σας φωταγωγεί μια τυπική, λαϊκή γειτονιά της Αθήνας. Πόσο μοιάζει το περιβάλλον αυτό με τη γειτονιά που μεγαλώσατε και τι έχει αλλάξει στη σημερινή πρωτεύουσα;
Γεννήθηκα στη Κυψέλη όπου πέρασα και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Η αλήθεια είναι ότι από τα παιδικά μου χρόνια η εικόνα έχει αλλάξει αρκετά. Τα αυτοκίνητα πλήθυναν, οι αλάνες χτίστηκαν και η πόλη άρχισε να γκριζάρει από το καυσαέριο όλο και πιο πολύ. Όμως ακόμη και τότε οι άνθρωποι διέφεραν μεταξύ τους. Ενίοτε πολίτες ξένων χωρών προερχόμενοι από σκληρά καθεστώτα Πολωνοί, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Πακιστανοί Φιλιππινέζοι κατέφευγαν στην Αθήνα κατά κύματα, ψάχνοντας τρόπο να χωρέσουν για να επιβιώσουν. Ως πιο μικρή αυτοί οι ξένοι μου έμοιαζαν ΠΟΛΥ ξένοι, αλλά συνήθιζες. Θυμάμαι μια Κυριακή την παρέα των εφήβων από Αφρικάνικη χώρα, έπαιζαν μπάλα στο δρόμο, μπροστά στην είσοδο της πολυκατοικίας που έμενα. Ζήλεψα γιατί διασκέδαζαν τόσο πολύ που θέλησα να γίνω κι εγώ μέλος της παρέας τους. Εκείνη η Κυριακή μου έχει μένει αξέχαστη γιατί ενώ δε μιλάγαμε την ίδια γλώσσα, το παιχνίδι που παίξαμε ήταν ίσως το καλύτερο της ζωής μου. 

Οι ήρωες σας, άκρως αληθινοί και σύγχρονοι, μοιάζουν πολλές φορές να καθοδηγούνται από το θυμικό κι όχι από τη λογική τους. Τους βλέπουμε να φέρονται βίαια, να σκαρφαλώνουν παράθυρα, να αγωνιούν. Θεωρείτε πως σήμερα έχουμε περισσότερο ανάγκη το συναίσθημα ή τη λογική μας;
Νομίζω ότι το ένα καθοδηγείται από το άλλο. Δεν μπορείς να πράττεις μόνο με τη λογική αγνοώντας το συναίσθημα. Δεν υπάρχουν άδειοι άνθρωποι. Ακόμη και αυτοί που θέλουν να μοιάζουν σκληροί και κυνικοί, βαθιά μέσα τους ξέρουν την αλήθεια. Μπορεί να μην έχουν τον ίδιο βαθμό ενσυναίσθησης που θα τους οδηγούσε στο να σκαρφαλώσουν σε ένα φωταγωγό για να κάνουν το «σωστό», όμως αργότερα θα σκεφτούν ότι δεν το έκαναν αν η κατάληξη της επιλογής του να μην ασχοληθούν είναι τραγική.

Μια από τις κεντρικές ιδέες που πραγματεύεστε είναι η έννοια του «ικέτη» και της αλληλεγγύης στο διπλανό μας. Πόσο φιλόξενοι είμαστε τελικά στους ξένους και στην πολυφυλετική γειτονιά μας;
Υπάρχει αλληλεγγύη αλλά φαίνεται λιγότερο γιατί δεν πουλάει. Η αλληλεγγύη δεν έχει βία, και η βία τρέφει τα media. Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που βοηθούν, ο καθένας όπως μπορεί, απλά δεν φαίνονται. Και αυτό που συνήθως γίνεται είναι ότι το «ένα» βίαιο συμβάν θα αναπαραχθεί και θα δειχθεί αμέτρητες φορές και θα παίζει στις ειδήσεις τόσες μέρες μέχρι να βρεθεί νέα αντίστοιχη είδηση που θα πάρει τη σκυτάλη. Συγχρόνως όμως μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα της μιας βίαιης ρατσιστικής κίνησης υπάρχουν αμέτρητες πράξεις αλληλεγγύης! 

Τα γεγονότα της ταινίας λαμβάνουν χώρα την Εβδομάδα των Παθών. Κι ενώ οι ήρωες κουβαλούν τις δικές τους αμαρτίες, τους αγκαλιάζετε με τρυφερότητα και πίστη. Ποιος είναι ο ρόλος του Θεού στο φιλμ και πόσο μπορεί να αναθερμάνει την πίστη μας στην καλοσύνη του ανθρώπου;
Η επιλογή της εβδομάδας του Πάσχα έγινε για να τονίσει τη διαφορετικότητα των ηρώων. Αποτελεί ένα ειρωνικό σχόλιο απέναντι στην υποκρισία της θρησκευτικής πίστης, που αντί να βοηθάει τους πιστούς ζητιανεύει απροκάλυπτα από αυτούς και τους αφήνει ουσιαστικά αβοήθητους. Ο Θεός είναι μια ανθρώπινη εφεύρεση. Για μένα υπάρχει ο άνθρωπος και η βαθιά του πίστη στην επιβίωση. Ο άνθρωπος πρέπει να πιστέψει στον άνθρωπο.
Το Πάσχα ως η μεγαλύτερη γιορτή αφορά μόνο τους πιστούς δηλαδή τη Θάλεια. Οι υπόλοιποι ήρωες δεν το γνωρίζουν ή δεν τους αφορά. 

Είναι τελικά ο κινηματογράφος το κατάλληλο μέσο για να αναπαραστήσει τη ζωή ή παραμορφώνει κάπως την αλήθεια;
Και μόνο που αφηγούμαστε μια ιστορία μέσα από τη δική μας υποκειμενική ματιά νομίζω ότι την φιλτράρουμε από την προσωπική μας εμπειρία. Δείχνουμε τη δική μας αλήθεια και εφόσον δεν κάνουμε ντοκιμαντέρ δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αναπαραστήσουμε πιστά τη ζωή.

Ποιες ταινίες και ποιοι σκηνοθέτες επηρέασαν το έργο σας ως τώρα;
Βλέπω πολύ σινεμά και αγαπώ πολλούς σκηνοθέτες. Νομίζω ότι με έχει επηρεάσει πολύ ο Ken Loach με τις άκρως ρεαλιστικές ταινίες από το “Sweet Sixteen” και το “It's a Free World” μέχρι το “I, Daniel Blake”.Επίσης ταινίες όπως της Clio Barnard «Εγωιστής Γίγαντας», το “Kids” του Larry Clark, το “Amores Perros” του Alejandro Iñárritu, «400 χτυπήματα» του François Truffaut αλλά και πάρα μα πάρα πολλές ταινίες ακόμη! 

Πως βλέπετε τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο; Υποστηρίζεται όπως κι όσο πρέπει ως συστατικό στοιχείο του πολιτισμού μας;
Η εξέλιξη του Ελληνικού σινεμά είναι αντιστρόφως ανάλογη της υποστήριξης. Προχωράει μόνο από το πείσμα των δημιουργών. Οι χρηματοδοτήσεις είναι πολύ μικρές και το νομικό πλαίσιο δεν βοηθά τις ταινίες να βρουν οικονομική υποστήριξη από ιδιωτικά κεφάλαια. Κάθε τόσο ανακοινώνονται ότι θα εφαρμοστούν νέα μέτρα κινήτρων τα οποία όμως δεν γίνονται ποτέ πραγματικότητα. Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα γίνουν. 

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Γράφω ένα νέο σενάριο, αλλά ακόμη είναι πολύ νωρίς να μιλήσω γι’ αυτό. Ελπίζω να προχωρήσει σύντομα.

Συνέντευξη: Κοκτσίδης Γιώργος