Βιβλιοθήκη

Μετά την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Ο Άρχοντας της ζήλιας», ο Nesbø επιστρέφει θριαμβευτικά με ακόμη μία συλλογή, αποδεικνύοντας για ακόμη μία φορά ότι είναι ο δικαιωματικός κάτοχος του τίτλου του «Βασιλιά του σασπένς».

Αν οι ιστορίες της προηγούμενης  συλλογής του είχαν ως κεντρικό θεματικό άξονα τη ζήλια, το «Νησί των αρουραίων» επικεντρώνεται στο (άμεσο) μέλλον της ανθρωπότητας και σε όλα τα ζοφερά που αυτό μας επιφυλάσσει: μάχη για επιβίωση, επιστήμη που ξεπερνά τα όρια της ηθικής και, εν τέλει… όλεθρος.

«Οι άνθρωποι θέλουν εκδίκηση για τις αδικίες που διαπράττονται, γι’ αυτό γεννήθηκε το κράτος δικαίου. Κι όταν το κράτος δικαίου δεν κάνει πια τη δουλειά του, οι άνθρωποι παίρνουν την εκδίκηση στα χέρια τους».

Στο πρώτο διήγημα της συλλογής (ομότιτλο), ο Nesbø μας φέρνει ενώπιον μίας δυστοπικής καθημερινότητας: μία πανδημία έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή κατάρρευση της κοινωνίας και της ίδιας της ανθρωπότητας εν γένει. Οι εναπομείναντες αγωνίζονται καθημερινά σε ένα διαλυμένο και αποστεωμένο τοπίο, ενώ τα κοινωνικά στρώματα έχουν στραφεί το ένα εναντίον του άλλου, σε μία απέλπιδα προσπάθεια επιβίωσης. Στο «Νησί των αρουραίων» ο Nesbø δίνει ηθελημένα έμφαση στο κοινωνικό δίπολο απόρων – εύπορων: οι φτωχότεροι είναι καταδικασμένοι σε μία βασανιστική παρωδία επιβίωσης, την ώρα που οι πλουσιότεροι χρυσοπληρώνουν τη σωτηρία τους, εξασφαλίζοντας θέσεις σε μία νέα κοινωνία εν πλω. Πρόκειται για το εκτενέστερο διήγημα της συλλογής, το οποίο, αν και λόγω της έκτασής του κινδυνεύει σε κάποια σημεία να χάσει τον έντονο παλμό του, αποτελεί δυσοίωνη απεικόνιση μίας πραγματικότητας στην οποία δεν είναι δύσκολο να πιστέψουμε, ειδικά στην μετά – Covid εποχή.

Στον «Καταστροφέα», ο Nesbø καταπιάνεται με το ζήτημα της ανθρώπινης θνητότητας και της εμμονής για την αθανασία. Ένας επιστήμονας πασχίζει να κρατήσει την αγαπημένη του σύζυγο στη ζωή και, παράλληλα, να χαρίσει στην ανθρώπινη φυλή κάτι που κανένας προκάτοχός του δεν κατάφερε: την αθανασία. Σταδιακά, τα όρια μεταξύ παράνοιας και πραγματικότητας θα χαθούν. Ο «Καταστροφέας» είναι μία από τις ιστορίες που ξεχώρισα στη συλλογή αυτή: αν και η σχέση επιστήμης και αθανασίας είναι ένα θέμα που έχει εμπνεύσει πολυάριθμες πένες, ο Nesbø κατορθώνει να προσθέσει μία πνοή φρεσκάδας, μέσω της αγωνίας που ολοένα και κορυφώνεται.

Ο συγγραφέας δεν αναλώνεται μόνο σε δυστοπικές θεματικές: αντιθέτως, εξερευνά και την πολυπλοκότητα των δεσμών αίματος που πολλές φορές δεν είναι αρκετοί για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ξεκινώντας και πάλι με το αντιθετικό δίπολο πλούσιου-φτωχού στα «Τζιτζίκια», ο Nesbø μας διηγείται το ταξίδι δύο επιστήθιων φίλων που ταξιδεύουν στην Παμπλόνα και καταλήγουν ερωτευμένοι με την ίδια κοπέλα. Αυτό που ξεκινάει ως μία κλασική ιστορία ερωτικού τριγώνου, ανταγωνισμού και φθόνου (που, ίσως, να ταίριαζε με πρώτη ματιά καλύτερα στον «Άρχοντα της ζήλιας») καταλήγει σε μία αναπάντεχη ανατροπή που θα σας συναρπάσει. Ταυτόχρονα, στο «Αντίδοτο» ο Nesbø αποδεικνύει ότι ακόμη και οι σχέσεις που φαντάζουν φαινομενικά οι πιο αθώες (ακόμη κι αυτή μεταξύ πατέρα – γιου) μπορεί να δοκιμαστούν με μοιραίες συνέπειες.

Τέλος, ο «Μαύρος ίππος» πραγματεύεται τη διπλή ζωή ενός ψυχολόγου, συνδυάζοντας στοιχεία όπως η μάχη για επιβίωση, η ψυχική δύναμη και η ελπίδα. Πρόκειται για ένα διήγημα που ξετυλίγεται με γρήγορους ρυθμούς και θα σας ενθουσιάσει, ειδικά αν τυχαίνει να αγαπάτε το σκάκι.

«Κάπως έτσι δαγκώνει το φίδι την ουρά του, έτσι κλείνει ο κύκλος».

Οι χαρακτήρες των ιστοριών του Nesbø είναι άρτια σκιαγραφημένοι. Δεν είναι αλάνθαστοι, απεναντίας, οι σκέψεις και οι πράξεις των περισσότερων από αυτούς θα έβρισκαν απολύτως αντίθετο το δικό μας αξιακό σύστημα (ελπίζω). Αλλά δεν έχει καμία σημασία αν έχουν δίκιο ή άδικο, αν είναι οι θύτες ή τα θύματα, αν πράττουν λάθος ή σωστά: οι γραμμές, τα όρια, όλα θολώνουν και είμαστε εμείς αυτοί που θα τα ερμηνεύσουμε και όχι ο συγγραφέας.

Η ατμόσφαιρα στο «Νησί των αρουραίων» είναι πλήρως σκοτεινή και αποπνικτική, πηγαίνοντας χέρι – χέρι με τους εξίσου σκοτεινούς ήρωές του. Θάνατος και ζωή, μηχανορραφίες, φθόνος, δίψα για επιβίωση αλλά και για εκδίκηση και αυτοδικία «χορεύουν» μέσα σε όλα τα διηγήματα. Ακόμη και κάτω από τον μεθυστικό ήλιο της Παμπλόνα, άλλωστε, μπορούμε να νιώσουμε το κακό να υποβόσκει στον ίδιο βαθμό που μπορούμε να το νιώσουμε και στο γεμάτο σήψη Νησί των αρουραίων. Και απλά περιμένουμε. 

Ως φανατική αναγνώστρια διηγημάτων, το «Νησί των αρουραίων» με εξέπληξε ευχάριστα. Ίσως, στην περίπτωση ενός συγγραφέα τέτοιας εμβέλειας που αναπήδησε ξαφνικά από μία πετυχημένη σειρά αστυνομικών βιβλίων στη συγγραφή διηγημάτων, λίγη αρχική δυσπιστία να δικαιολογείται, ή ακόμη και να επιβάλλεται πλέον. Ο Nesbø, όμως, βάζει  προσωπικό του στοίχημα να πείσει ακόμη και τους πιο δύσπιστους αναγνώστες από εμάς, δίνοντάς μας ένα αγωνιώδες page-turner που σίγουρα θα συζητάμε για καιρό.