Βιβλιοθήκη

Ήταν ωραία η εκδήλωση. Από την αρχή παντού ξεπρόβαλε η ιαπωνική τέχνη. Ένα πορτοκαλί φεγγάρι, αψεγάδιαστο σαν σπάνια και ψεύτικη ομορφιά ή αλλιώς κάτι, μια λεπτομέρεια ας πούμε που κερδίζει στα σημεία το θάνατο, δέσποζε στο βάθος του σκηνικού. Η σήμανση σε καθοδηγούσε έτσι που πρώτα να δοκίμαζες την χρωματική πανδαισία από τα ηλιοβασιλέματα και τους μακρινούς ορίζοντες. Έπειτα περνούσες στις τάξεις των ιαπωνικών πορτρέτων μερικών σημαντικών προσωπικοτήτων και ύστερα, ύστερα μπορούσες να αφεθείς δίχως περισυλλογή καμιά, χωρίς αμφιβολία πια στη μελέτη των μορφών που αντλούσαν από την ιαπωνική, καθημερινή ζωή τα θέματά τους. Σιδηρουργοί και μάντεις και έμποροι με φανταχτερά κιμονό πόζαραν, ποιος ξέρει από τι βυθισμένες επαρχίες της μεγάλης αυτής χώρας. Μερικά κορίτσια, ντυμένα την παραδοσιακή φορεσιά της γκέισας, στέκονταν χαμογελαστά στους διαδρόμους και με τα κεφάτα τους τα μάτια, σε καλωσόριζαν στην αφιερωματική έκθεση για την χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, καθώς ονομάζεται η Ιαπωνία.

Βρισκόταν εμπρός από ένα χειμωνιάτικο τοπίο, το βουνό ανηφόριζε στην προοπτική της ζωγραφιάς, τόπους τόπους έστεκε το χιόνι όπως συμβαίνει στα αλήθεια σε τούτες τις κορυφές. Κάτι λίγα σύννεφα και οι γερανοί και το ποταμίσιο φίδι που ανηφορίζει ως τον ουρανό. Δεν είχε τέλος εκείνη η ζωγραφιά, όπως δεν γνωρίζει κανένα τέλος η ιαπωνική κουλτούρα, πάντα σφιχτά δεμένη με τη μεταφυσική της ζωής. Πλησίασε, να μελετήσει διεξοδικά θέλησε εκείνο το τοπίο, να φανταστεί επιθυμούσε τον εαυτό του κάπου μες στη γοητευτική αυτή αναπαράσταση της μικρής έκδοσης από την ατμοσφαιρική Αιώρα. Είχε συναντήσει πριν από καιρό τις ίδιες εκδόσεις, με το παράταιρο σχήμα και τη φροντισμένη επιμέλεια. Σε εκείνη την περίσταση, οι εκδόσεις της οδού Μαυρομιχάλη φιλοξενούσαν μερικά γραπτά του Κ. Π. Καβάφη, μαρτυρίες προσωπικές της ζωής του ποιητή που τόσο μυστικά είχε κατορθώσει να στερεώσει τη ζωή του. Τόσο εκείνο το βιβλίο όσο και τούτο εδώ με το εξώφυλλο διά χειρός Μαρίας Γενιτσαρίου συνιστούν μικρά, εκλεκτά κείμενα.

«Ιστορίες από έναν τόπο και έναν χρόνο μαγικό», του Λευκάδιου Χερν. Του έκανε εντύπωση το όνομα, το βρήκε κάπως εξωτικό , όπως κάποτε το ίδιο του φάνηκαν τόσα και τόσα πράγματα. Ας πούμε, το παράταιρο με την τάξη του κόσμου όνομα Περιμπανού από το ομώνυμο τραγούδι. Κάπως έτσι του φάνηκε πως η φιγούρα που δέσποζε στις τελευταίες σελίδες της έκδοσης, δεν ήταν από ετούτο τον κόσμο αλλά από κάπου αλλού υπήρξε φερμένος. Σκέφτηκε για μια στιγμή τι σπάνια μοίρα του. Τώρα πια έχει διαβεί το φάσμα του χρόνου, μιλάει με τα σκοτάδια και όμως πρόλαβε να περισώσει το όνομά του σε εκείνη τη μακρινή των χώρα.

«Η ζωή του Λευκάδιου Χερν είναι η ιστορία ενός πραγματικά χαρισματικού ανθρώπου που αναμετρήθηκε με πολλές ατυχίες της μοίρας: χωρίς γονείς, χωρίς πατρίδα, χωρίς αξιόλογη εκπαίδευση, μισότυφλος, πάμφτωχος σε πολλές περιόδους της ζωής του», σημειώνει στην Εισαγωγή της έκδοσης η μεταφράστρια Θεοδώρα Πασιχίδου. Έχει από κοινού φροντίσει να μεταφέρει στη γλώσσα μας τούτο το υλικό, τις ιστορίες που διαμορφώνουν αυτήν την σπάνια και εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση μαζί με τον Άρη Λασκαράτο. Οι δυο τους μεταφράζουν τις ιστορίες του Χερν που απέκτησε έναν άλλο εαυτό σε εκείνη την μακρινή χώρα.  Λέγεται πια Κουϊζούμι Γιάκουμο  και έτσι αφήνεται στον μύθο και την πραγματικότητα ενός τόπου μαγικού, τόσο απόμακρου που ‘ναι αδύνατο κανείς να φανταστεί πως είναι πραγματικός. «Άνθρωπος ευαίσθητος, αντισυμβατικός, πολυσυλλεκτικός, μάλλον μοναρχικός, αυθεντικός, δεν επαναπαύθηκε ποτέ αλλά ούτε και η ζωή του το επέτρεψε», συμπληρώνει  η εισαγωγή των εκδόσεων Αιώρα.

Άνθρωπος περιπετειώδης ο Λευκάδιος Χερν, μια από τις κορυφαίες, λογοτεχνικές μορφές για την Ιαπωνία, έζησε σε διάφορα μέρη και άφησε το στίγμα του. Λευκάδα, Νέα Υόρκη με καθήκοντα δημοσιογράφου και δείγματα του ταλέντου του, πίσω ξανά στην πατρίδα και έπειτα το μεγάλο ταξίδι για την Ιαπωνία, εκεί που έμελε ο συγγραφέας να γνωρίσει την καταξίωση και την αναγνώριση. «Στα σαράντα δύο του χρόνια εγκαθίσταται στη χώρα των ονείρων του», σημειώνει η εισαγωγή του βιβλίου που αφήνει έκτοτε τις ιστορίες του Χερν να σαλέψουν σαν άνεμοι μες στην καλοβαλμένη, ιαπωνική βιογραφία. Άνεμοι, αυτό είναι οι ιστορίες του Λευκάδιου Χερν. Φυσούν ξαφνικά, γεμίζουν με πράγματα θαυμάσια τις ιστορίες. Με πράγματα ζωγραφιστά και μεταφυσικά, όπως το παραβάν από την ιστορία «Το κορίτσι του Παραβάν» που συνιστά μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να φωτιστεί η αξία του έρωτα μες στους κόλπους μιας καλά πειθαρχημένης ζωής. Οι σημειώσεις, χρήσιμες αφορμές για όσους θα θελήσουν να διαβούν μες στην ουσία της ιαπωνικής κουλτούρας συνιστούν κάτι σαν κηροστάτες που φωτίζουν τα λεπτά στρώματα ενός πολιτισμού. Είναι μπολιασμένος με ένα είδος ευγένειας, έτσι που να επικρατεί παντού μια αίσθηση ισοδύναμη της εγκράτειας και της νοσταλγίας. Το πιο όμορφο με τούτο τον παράξενο Έλληνα είναι πως σε πιάνει απροετοίμαστο. Μόλις δοκιμάσεις τις ιστορίες του, ευθύς ζωντανεύει ένα φανταστικό ηλιοβασίλεμα, κάτι που σώζεται στα παρασκήνια ενός καιρού που πείσμωσε όλα να τα εξηγήσει.

Του φαινόταν πως όσα από τα πράγματα αγαπούσε περισσότερο, κριτήρια αισθητικά, όπως η ιταλική κομψότητα και η παριζιάνικη φινέτσα, κατακτήσεις που δύσκολα άγγιξε η ευρωπαϊκή τέχνη, λάμπουν εκ του φυσικού στις ιαπωνικές σκηνογραφίες του Ελληνοϊρλανδού Χερν. Δεν είναι υπεύθυνη η αφηγηματική δεινότητα του συγγραφέα μονάχη της, μα δεσπόζει παντού το αισθητικό αποτύπωμα μιας χώρας και είναι ακριβώς το στοιχείο αυτό που προσθέτει ουσία στο εγχείρημα. Αυτό το αποτύπωμα το μεταφράζει επιδέξια ο Λευκάδιος Χερν, έτσι που να μην μπορεί κανείς να αρνηθεί πως ίσως σπάνια, μα κάποτε, βρίσκονται τελικά οι άνθρωποι για να αποκωδικοποιήσουν το σινιάλο μιας εποχής.

Δεν θα έφευγε δίχως το μικρό βιβλιαράκι, ακριβό του πια απόκτημα. Το κορίτσι που του χαμογέλασε καθώς έμπαινε στο χώρο της εκθέσεως, έκανε δυο βήματα και πέρασε  πίσω από το παραβάν. Στην αρχή ήταν ο ίσκιος του. Αργότερα, σαν απόσταγμα μιας στιγμής, έμενε η ανθρώπινη ιστορία γραμμένη με σκοτάδια και άλλα υλικά, ψυχικά. Ήξερε πως θα την αγαπούσε για πάντα, έτσι όπως το λεγε η ιστορία που είχε προλάβει να διαβάσει στο ωραίο αίθριο του εκθεσιακού χώρου. Έσφιξε εκείνο το βιβλίο των μαγικών εντυπώσεων, στιγμών που κρατάνε μια φορά και ξοδεύονται για πάντα. Και έπειτα κοίταξε μια τελευταία φορά το παραβάν. Δεν ήταν τίποτε εκεί πια, μόνο κάτι άλλο, διαφορετικό από κάθε τι συνηθισμένο. Όπως ο ίδιος ο Λευκάδιος Χερν, ο Όμηρος και ο Οδυσσέας όπως πολύ εύστοχα τονίζει το οπισθόφυλλο άλλης μιας εκλεκτής έκδοσης από την Αιώρα.