Michelangelo: Ο μεγάλος δάσκαλος της Αναγέννησης
Γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1475 στο μικρό χωριό Caprese στην ύπαιθρο της Τοσκάνης. Σύντομα, η οικογένεια του μετακόμισε στην Φλωρεντία, όπου ο ίδιος θα έρθει σε επαφή με τις τέχνες. Εκεί θα μαθητεύσει υπό τον Domenico Ghirlandaio και θα έρθει σε επαφή με το πλούσιο πολιτιστικό υπόβαθρο της πόλης που έγινε η αρχή και το κέντρο της Ιταλικής Αναγέννησης, με τις δεκάδες γνωστές εκκλησίες, τοιχογραφίες και αγάλματα.
Από νεαρή ηλικία θα δείξει ότι είναι ένας καλλιτέχνης που προορίζεται για μεγάλες δημιουργίες. Σε ηλικία μόλις 24 ετών φιλοτεχνεί την περίφημη Πιετά, η οποία κοσμεί τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, έργο που σηματοδοτεί εν πολλοίς την αρχή της μεγάλης σταδιοδρομίας του ως δημιουργού. Το γλυπτό αυτό αποτελεί την πεμπτουσία της θυσίας του Χριστού, ο οποίος δεν απεικονίζεται ως μία έντονα βασανισμένη μορφή, αλλά ως ύπαρξη γαλήνια, πιο κοντά στη γλυκύτητα του ύπνου. Παράλληλα, η Παναγία έχει μια αγέρωχη, στωική σχεδόν ηρεμία, στην οποία η αγάπη υπερισχύει του θρήνου και της απόγνωσης. Ο Χριστός, που στηρίζεται στα χέρια της, παρουσιάζεται σαν μία θυσία προς τον άνθρωπο∙ μία συμβολική θυσία, που εναρμονίζεται με τα θεμελιώδη πιστεύω του χριστιανισμού και συμβαδίζει με την απόδοση των πρωταγωνιστών της σύνθεσης.
Η λαμπρότητα της τέχνης του θα συνεχίσει να αυξάνεται ακατάπαυστα, φιλοτεχνώντας πέντε χρόνια μετά το περίφημο άγαλμα του Δαβίδ που βρίσκεται στη Galleria dell’ Accademia της Φλωρεντίας, πόλο έλξης για εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Όσοι έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά το μνημειώδες άγαλμα διαπιστώνουν ότι κάθε οπτική γωνία προσφέρει καινούριες, συγκλονιστικές λεπτομέρειες, οι οποίες συνθέτουν τη μεγαλειώδη μορφή του μυθικού ήρωα, ιδωμένου με ένα ρηξικέλευθο τρόπο. Δεν είναι ο Δαβίδ που έχει θριαμβεύσει επί του Γολιάθ, αλλά ο Δαβίδ πριν τη μάχη: η πρώτη φορά που απεικονίζεται έτσι, ως ένας όμορφος, νεαρός και γενναίος μαχητής. Η έκφραση στο πρόσωπό του φανερώνει έναν αγνό ηρωισμό που τον καθιστά οικουμενικό σύμβολο σθένους και τόλμης μπροστά στις άνισες μάχες που καλείται να δώσει ο άνθρωπος. Όλα αυτά έχουν αποδοθεί περίτεχνα από τον Michelangelo, έτσι που το άγαλμα αυτό να χαρακτηριστεί το απόγειο της γλυπτικής έως τότε, υπερβαίνοντας κάθε παλαιότερο επίτευγμα των πνευματικών του πατέρων της ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης.
Ο Michelangelo δεν ήταν μόνο λαμπρός γλύπτης, αλλά και εξαιρετικά ικανός ζωγράφος, έχοντας δημιουργήσει στη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του πολλά έργα με τέμπερα σε ξύλο. Κυρίως όμως είναι γνωστός για τα τρομερά fresco που δημιούργησε στους ναούς της αναγεννησιακής Ιταλίας. Πρόκειται για έργα τεραστίων διαστάσεων, τα οποία συνήθως περιείχαν μία ολοκληρωμένη θρησκευτική αφήγηση, μέσω πολλαπλών συνθέσεων που αναφέρονταν σε εδάφια της Αγίας Γραφής.
Το πιο γνωστό ζωγραφικό έργο του Michelangelo κι ένα από τα σπουδαιότερα fresco στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι η μεγαλειώδης τοιχογραφία που κοσμεί την Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό. Το μέγεθος της τοιχογραφίας είναι ασύλληπτο, καθώς καλύπτει όλη την οροφή έκτασης 40 επί 14 μέτρων, με περίτεχνες συνθέσεις που αντιπροσωπεύουν 9 κεφάλαια της Γέννησης. Η λεπτομερειακή απόδοση που αγγίζει την τελειότητα σε συνδυασμό με το μεγάλο ύψος όπου βρίσκεται η τοιχογραφία προκαλεί δέος στον θεατή, ο οποίος αντικρίζει ψηλά επάνω την ιστορία της Δημιουργίας και της Πτώσης του ανθρώπου. Το επιβλητικό αυτό έργο αντανακλά και εξυπηρετεί το δόγμα της Καθολικής Εκκλησίας, προβάλλοντας το μεγαλείο της αθανασίας μπροστά στην πεπερασμένη ανθρώπινη φύση.
Ο Michelangelo δεν περιορίστηκε στις εικαστικές τέχνες∙ υπήρξε σημαντικός αρχιτέκτονας αλλά και ποιητής, μία λιγότερο γνωστή πλευρά του ως καλλιτέχνη. Άφησε πίσω του πάνω από 300 ποιήματα, τα περισσότερα σονέτα που αναφέρονταν συχνά στον εγκάρδιο φίλο του Tommaso dei Cavalieri, έναν ευγενή της εποχής. Είναι η πρώτη σειρά ποιημάτων από την εποχή της αρχαιότητας που παρουσιάζουν μία ερωτική σχέση μεταξύ ομόφυλων, με τους ιστορικούς να διαφωνούν σχετικά με το αν η σχέση τους ήταν πλατωνική ή σαρκική. Σίγουρα, ωστόσο, ρίχνει φως σε λιγότερο γνωστές πτυχές της προσωπικότητας και της ζωής του ευαίσθητου καλλιτέχνη, ο οποίος παρά την τεράστια επιτυχία παρέμεινε άνθρωπος με αγνά συναισθήματα. Η ποίησή του μας αποκαλύπτει την βαθιά πνευματική του υπόσταση, καθώς εξυμνούσε την αγνότητα της αγάπης, της ομορφιάς και της πίστης, γεφυρώνοντας στην κοσμοθεωρία του τη χριστιανική πίστη με το ελληνορωμαϊκό πνεύμα που ενέπνευσε την Αναγέννηση.
Ως καλλιτέχνης, ο Michelangelo ήταν ενεργός μέχρι τα βαθιά γεράματα. Πέθανε το 1564 σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας στην ανθρωπότητα μία σημαντική πολιτιστική κληρονομιά. Υπήρξε πραγματικά ένας αναγεννησιακός Homo Universalis, ένας τιτάνας της γνώσης και των τεχνών, ανοίγοντας τον δρόμο στον Μανιερισμό και τη μετάβαση στο Μπαρόκ. Σήμερα, ο Michelangelo παραμένει ένα οικουμενικό και διαχρονικό σύμβολο της εικαστικής δημιουργίας.
