Scroll Top

Άλλαι Τέχναι

Η Καρδερίνα (1654) του Κάρελ Φαμπρίσιους

feature_img__i-karderina-1654-tou-karel-famprisious
Η ιστορία πίσω από τον πίνακα «Η Καρδερίνα» που πρωταγωνιστεί στο ομώνυμο βιβλίο της Ντόνα Ταρτ.

Από τις 22 Οκτωβρίου 2013 και για τέσσερις μήνες, η έκθεση «Βερμέερ, Ρέμπραντ και Χαλς: Αριστουργήματα Ολλανδικής Ζωγραφικής από το Mauritshuis» προσκαλούσε τους Νεοϋορκέζους να δουν από κοντά ορισμένα από τα κορυφαία έργα της ολλανδικής ζωγραφικής. Πράγματι, οι φιλότεχνοι συνέρρεαν στο μουσείο The Frick Collection. Όμως, αντί να σταματάνε στο συγκλονιστικό «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» του Βερμέερ, συνωστίζονταν μπροστά σε έναν μικρό πίνακα, όχι μεγαλύτερο από μια κόλλα χαρτί. Δεν ήταν άλλος από την «Καρδερίνα» του Κάρελ Φαμπρίσιους (1654). Πολύ απλά, η έκθεση είχε συμπέσει με την έκδοση του ομότιτλου βιβλίου της Ντόνα Ταρτ. Οι πιστοί οπαδοί της συγγραφέως δεν έχασαν την ευκαιρία. Αλήθεια! Τι τύχη να δει κανείς από κοντά τον πίνακα που αλλάζει τη ζωή του δεκατριάχρονου Θίο Ντέκερ, πρωταγωνιστή της Ταρτ!

Ποια είναι όμως η ιστορία πίσω από τον πίνακα; Ο Κάρελ Φαμπρίσιους (1622-1654) ήταν ο πιο ταλαντούχος μαθητής του Ρέμπραντ και δάσκαλος του Βερμέερ. Κοντά στον Ρέμπραντ μαθήτευσε δύο χρόνια και κατόρθωσε πολύ γρήγορα να διαμορφώσει ένα δικό του προσωπικό στυλ. Έτσι, σε αντίθεση με τον δάσκαλό του που συνήθιζε να ζωγραφίζει φωτεινές φιγούρες σε σκούρο φόντο, ο Φαμπρίσιους έκανε το αντίθετο. Σκούρες μορφές μπροστά σε φωτεινό φόντο, ιδιαίτερος φωτισμός, περίεργες οπτικές, έντονη αίσθηση του

βάθους και λεπτομερειακή απόδοση της υφής των πραγμάτων είναι τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του. Ζώντας στο Ντελφ, τη μικρή ολλανδική πόλη που αποτελούσε εστία καλλιτεχνών, ο Φαμπρίσιους ενδιαφερόταν κι αυτός για τις οφθαλμαπάτες και τα οπτικά εφέ, αγαπημένο θέμα των ζωγράφων του Ντελφ. Στον πίνακα «Θέα του Ντελφ» η αίσθηση πως βλέπουμε το σκηνικό μέσα από κλειδαρότρυπα ή το εσωτερικό ενός κουτιού1 είναι διάχυτη. Υπάρχουν, άλλωστε, μαρτυρίες πως και ο ίδιος είχε κατασκευάσει τέτοια κουτιά οπτικών εφέ.

Μια αίσθηση οφθαλμαπάτης διατρέχει και την «Καρδερίνα». Το φόντο, ζωγραφισμένο με ρεαλιστικό τρόπο, με χρώματα και ατέλειες που θα συναντούσε κανείς σε έναν συνηθισμένο τοίχο της εποχής, είχε στόχο να χαθεί, να ενσωματωθεί στον τοίχο στον οποίο θα τον κρεμούσαν. Έτσι, η καρδερίνα, το μικρό πουλάκι που δεσπόζει στον πίνακα θα έδινε την αίσθηση πως προβάλλεται από τον τοίχο, κάπου μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού. Με δυσκολία διακρίνεται η λεπτή αλυσίδα στο πόδι της που θυμίζει την έλλειψη ελευθερίας της2. Το μικρό αυτό αριστούργημα είναι από τα ελάχιστα έργα του Φαμπρίσιους που έχουμε την τύχη να θαυμάζουμε. Ιδιαίτερα γνωστός και δημοφιλής στην εποχή του, δεν πρόλαβε να αποκτήσει τη φήμη που του άξιζε. Το 1654 μια έκρηξη στην πυριτιδαποθήκη του Ντελφ προκάλεσε τον θάνατο μεγάλου μέρους του πληθυσμού και την καταστροφή του 1/4 των κτιρίων3. Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλεγόταν και το εργαστήριο του καλλιτέχνη, όπου και χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος των έργων του. Ο ίδιος πέθανε στην έκρηξη, σε ηλικία 32 ετών.

Η Καρδερίνα της Ντόνα Ταρτ είναι ένα βιβλίο που μιλάει για την απώλεια, την ενηλικίωση, τον αντίκτυπο των απλών, καθημερινών αποφάσεων στη ζωή μας. Διαβάζοντας την ιστορία του δεκατριάχρονου Θίο, μεταφέρεσαι στον κόσμο του, μπορείς σχεδόν να νιώσεις την ένταση των συναισθημάτων του, να γευτείς, να μυρίσεις, να ακουμπήσεις ό,τι και αυτός. Σίγουρα πρόκειται για ένα βιβλίο που γυροφέρνεις στο μυαλό σου, που δυσκολεύεσαι να απομακρυνθείς από τον κόσμο του. Και απολύτως φυσικά, το να θέλεις επειγόντως να μελετήσεις με τις ώρες τον πίνακα του Φαμπρίσιους, να αποκαλύψεις τα μυστικά του, να τον αγγίξεις, μετατρέπεται από περιέργεια σε επιτακτική ανάγκη.

 

1. Οι καλλιτέχνες της εποχής δημιουργούσαν μια ψευαίσθηση εσωτερικού χώρου. Έβαφαν τις τέσσερις εσωτερικές πλευρές ενός ξύλινου κουτιού με τέτοιον τρόπο και χρησιμοποιώντας ιδιαίτερες τεχνικές απόδοσης της προοπτικής, όταν κοίταζες από μία συγκεκριμένη τρύπα που άφηναν, είχες την αίσθηση πως κρυφοκοίταζες το εσωτερικό ενός δωματίου. 

2. Την εποχή εκείνη οι καρδερίνες αποτελούσαν δημοφιλή κατοικίδια ζώα, καθώς μπορούσαν να μάθουν εύκολα διάφορα κόλπα που διασκέδαζαν τους ιδιοκτήτες τους.

3. Ο ζωγράφος Egbert van der Poel έχει αποτυπώσει την καταστροφή στο έργο του Άποψη του Ντελφ μετά την έκρηξη του 1654.

Διάβασε:

Ντόνα Ταρτ, Η Καρδερίνα, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη 2014

Photo Sources

  • http://www.theguardian.com/
  • http://www.livanis.gr/
  • http://www.nationalgallery.org.uk/ http://www.mauritshuis.nl/
  • http://www.frick.org

Content Sources

  • http://www.mauritshuis.nl
  • http://www.nationalgallery.org.uk
  • http://www.independent.co.uk
  • http://www.theguardian.com
  • http://www.frick.org
  • http://www.efsyn.gr
  • http://www.kathimerini.gr
1
Μοιράσου το