Ο Κονδύλης και η μετακαντιανή παράδοση
Φρήντριχ Κόυνερμαν
Το πρόσφατο βιβλίο του Φώτη Τερζάκη αποτελεί μια ευπρόσδεκτη πανοραμική εξιστόρηση της περιπέτειας του κύριου ίσως φιλοσοφικού ρεύματος του 20ού αι., της φαινομενολογίας και των ποικίλων παραλλαγών και μεταπλάσεών της. Απευθύνεται πρωτίστως στο ευρύ κοινό από τη σκοπιά μιας –κριτικά προσανατολισμένης– γενικής ιστορίας των ιδεών η οποία φιλοδοξεί να παραμείνει ευαίσθητη στην ανασύσταση των ευρύτερων κοινωνικών και πολιτισμικών συμφραζομένων.
Το «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί: Διανοούμενοι της νέας αριστεράς» αποτελεί εμπλουτισμένη εκδοχή της παλαιότερης πολεμικής του Roger Scruton σε μια σειρά από θεωρητικούς, στο έργο των οποίων αναφέρονται, εμπνεόμενοι απ’ αυτό, πλείστοι αριστεροί ακτιβιστές, φοιτητές και διανοούμενοι ως τις μέρες μας.
Με δυο λόγια, το «Περί οράσεως και χρωμάτων» του Arthur Schopenhauer [1788-1860] είναι μια επιστημονικών και φιλοσοφικών αξιώσεων μονογραφία γραμμένη απ’ τον αγαπημένο «χολερικό» φιλόσοφο των σαρκαστικών αφορισμών και των διεισδυτικών αποφθεγμάτων, η οποία μαρτυρεί τη συστηματική συγκρότηση της σκέψης και το εύρος των ενδιαφερόντων του.
«Ο Πάλμπερ Έλντριτς πήγε στον Πρόξιμα άνθρωπος και γύρισε θεός».
Παρουσιάζουμε την πρώτη ολοκληρωμένη στα ελληνικά, δίτομη έκδοση του έργου «Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη» του Παναγιώτη Κονδύλη [1943-1998] από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Πρόκειται για έργο που κινείται στη διατομή της κοινωνικής ιστορίας, της γενικής ιστορίας των ιδεών και της νεότερης και σύγχρονης φιλοσοφίας, χαρακτηριζόμενο από αναλυτική ευκρίνεια, οξυδέρκεια και τη βέλτιστη θεωρητική εποπτεία του εκτενέστατου εμπειρικού υλικού.
Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους –και στη χώρα μας- πολλά εκλαϊκευτικά βιβλία φιλοσοφίας και ιστορίας της φιλοσοφίας. Φαίνεται πως έχει δημιουργηθεί ένα κοινό που διψά για εύπεπτη παρουσίαση θεωριών και στοχασμών, ειδικά αν συντροφεύουν την καλοκαιρινή ραστώνη στην παραλία. Η ποιότητα και η έκταση αυτών των αναγνωσμάτων ποικίλουν, συνήθως όμως πρόκειται για εύληπτες εισαγωγές που μπορούν να μεταφερθούν με ευκολία σε μια τσάντα ή ένα σακίδιο. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν ακόμη δύο, η «Σύντομη ιστορία της δυτικής σκέψης» του Stephen Trombley και «Η ωραιότερη ιστορία της φιλοσοφίας» του Luc Ferry, που θα μας απασχολήσουν εδώ.
«Ο Μεσσίας δεν θα έρθει παρά όταν δεν θα είναι πια αναγκαίος, δεν θα έρθει παρά μία μέρα μετά τον ερχομό του, δεν θα έρθει την τελευταία αλλά την εντελώς τελευταία ημέρα»…
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ορισμένοι φίλοι του Quentin Tarantino διαμαρτυρήθηκαν για την τελευταία ταινία του, τους «Μισητούς οκτώ». Η ταινία είναι δική του, δεν υπάρχει αμφιβολία. Εντούτοις, διαρκεί τρεις ώρες, μοιάζει με μια αφήγηση εγκιβωτισμένη σε μιαν άλλη (επίσης παρένθετη) αφήγηση – bottle in a bottle, σαν κούκλα Матрёшка, λες και πήγε να δει κανείς τους «Αδερφούς Καραμάζοφ»· η δράση είναι σπάνια αν και εκρηκτική όταν ξεσπάει, οι ρυθμοί κατά κανόνα αργοί, και το πράγμα πάει πολύ «στο κουβεντιαστό», ακόμη και για τα δεδομένα του σκηνοθέτη, που ομολογουμένως εδώ έχει αναστείλει τη χρήση του χαλιναριού.
Φαίνεται ότι δημιουργείται μια άτυπη διαστημική τριλογία στο Hollywood, με απανωτά ηχηρά χτυπήματα: “Gravity” του Alfonso Cuarón το 2013, “Interstellar” του Christopher Nolan το 2014, “The Martian” του Ridley Scott φέτος. Το νήμα που τις συνδέει μεταξύ τους είναι η επιστημονική εγκυρότητα και η προσοχή στη λεπτομέρεια.