Scroll Top

In a Cinemanner of Speaking

Από τη σκηνή στη μεγάλη οθόνη: 5+1 κινηματογραφικές μεταφορές θεατρικών έργων

feature_img__apo-ti-skini-sti-megali-othoni-51-kinimatografikes-metafores-theatrikon-ergon
Οι κινηματογραφικές μεταφορές θεατρικών, είτε ρεαλιστικές είτε υπερβατικές, είναι προσφιλείς στους δημιουργούς. Κάποιοι επιλέγουν να μείνουν πιστοί στο πρωτότυπο, άλλοι προτιμούν τις δικές τους αναγνώσεις, «μεταφράζοντας» αισθητικά το κείμενο σε κάτι εντελώς καινούριο. Το αποτέλεσμα είναι πάντα ενδιαφέρον. Επιλέξαμε έξι κινηματογραφικές μεταφορές θεατρικών έργων και σας τα παρουσιάζουμε εδώ. Καθίστε αναπαυτικά και καλή θέαση!

1) Μάκβεθ, του Justin Kurzel (2014)

Τα θεατρικά του William Shakespeare έχουν εμπνεύσει δεκάδες κινηματογραφιστές, σχεδόν από τις απαρχές του κινηματογράφου. Ο Akira Kurosawa, ο Kenneth Branagh, ο Roman Polanski και πολλοί άλλοι έχουν επιχειρήσει κινηματογραφικές αποδόσεις των έργων του μεγάλου δημιουργού. Η τελευταία μεταφορά σαιξπηρικού κειμένου έγινε πέρσι από τον Αυστραλό Justin Kurzel, με πρωταγωνιστές τον Michael Fassbender και τη Marion Cotigiard. Πρόκειται για το καταραμένο έργο, αυτό που μετωνυμικά ονομάζεται scottish play. Οι Βρετανοί ηθοποιοί αποφεύγουν να προφέρουν το πραγματικό του όνομα, καθώς φέρνει γρουσουζιά σε κάθε ανέβασμα του έργου στο σανίδι. Ωστόσο, η κινηματογραφική μεταφορά του δεν φαίνεται να έφερε κακή τύχη – τουλάχιστον όχι ακόμα. Η ιστορία πραγματεύεται τη ματαιοδοξία και την κρίση της κοινωνίας και του ατόμου. Παρατηρούμε μια διαρκής πάλη του υποκειμένου με τους άλλους, αλλά και με τον εαυτό του: ο καλός και ο κακός εαυτός συγκρούονται και οδηγούν στην καταστροφή. Η ταινία έλαβε αμφίθυμες κριτικές. Στα θετικά της συγκαταλέγεται το γεγονός ότι έμεινε πιστή στο σαιξπηρικό κείμενο και ήταν αρκετά ρεαλιστική σκηνοθετικά και σκηνογραφικά.
Ξεχωρίζει: ο ρεαλισμός της κάμερας, ιδιαίτερα στα εξωτερικά πλάνα και η ερμηνεία της Marion Cotigiard ως Λαίδη Μάκβεθ.

2) Miss Julie, της Liv Ullmann (2014)

Το αριστουργηματικό θεατρικό του August Strindberg γράφτηκε το 1888 και σηματοδότησε την απαρχή του Σκανδιναβικού Νατουραλιστικού Θεάτρου. Ο Strindberg «παίζει» στην ιστορία του με τη ζωή και τον θάνατο, το επιθυμητό και το απαγορευμένο, τις εναλλαγές στους συσχετισμούς δυνάμεων μεταξύ των δύο χαρακτήρων, της Julie και του Jean. Η απόδοση του έργου στον κινηματογράφο έγινε το 2014 από την Liv Ullmann, με τρόπο χαρακτηριστικά θεατρικό. Η σκηνοθέτιδα έμεινε πιστή στην αρχική θέση του Strindberg – που τοποθετεί τη δράση στην κουζίνα του σπιτιού – αν και σε κάποιες σκηνές «απελευθέρωσε» τους ήρωες στη φύση. Παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τον Colin Farrell και την Jessica Chastain να χειραγωγούν ο ένας τον άλλον, να προβάλλουν ο ένας στον άλλο επιθυμίες, σκέψεις, συναισθήματα και, τελικά, να καταβαραθρώνονται.
Ξεχωρίζει: η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα της κουζίνας και το αίσθημα φυγής που προκαλεί στους θεατές.

3) Proof, του John Madden (2005)

Μετά τον θάνατο του ιδιαίτερα ευφυούς πατέρα της (ο οποίος έπασχε από σχιζοφρένεια), μια διαταραγμένη μαθηματικός βρίσκει μπροστά της μια απίστευτη μαθηματική ανακάλυψη. Ωστόσο, δεν μπορεί να θυμηθεί, αν είναι δική της ή του πατέρα της. Το “Proof” είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του David Auburn, που ανέβηκε για πρώτη φορά το 2000. Το έργο έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές και βραβεία, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχει ανέβει σε πολλές χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα). Η κινηματογραφική μεταφορά από τον John Madden είναι ενδιαφέρουσα, αρκετά ρεαλιστική, με λιτές αισθητικές αποδόσεις των flash-backs και δυνατές ερμηνείες από τον Anthony Hopkins, την Gwyneth Paltrow και τον Jake Gyllenhaal.
Ξεχωρίζει: τα ξεσπάσματα του Anthony Hopkins και η εύθραστη δραματική ερμηνεία της Gwyneth Paltrow.

4) Μήδεια, του Lars Von Trier (1988)

Η ταινία του Lars Von Trier αποτελεί τη δεύτερη κινηματογραφική απόδοση της τραγωδίας του Ευριπίδη (η πρώτη είχε γίνει το 1969 από τον Pier Paolo Pasolini). Ο Trier αξιοποίησε το σενάριο που είχε ετοιμάσει το 1960 ο πατέρας του δανέζικου σινεμά, Karl Dreyer. Γύρισε με αναλογική κάμερα μια αριστουργηματική ταινία 75 λεπτών, με χαμηλό φωτισμό, σέπια χρωματισμό και ατμοσφαιρικά φυσικά τοπία. Η ταινία αποτελεί φόρο τιμής στη μνήμη του Dreyer και στο ευριπίδειο δράμα, συνταιριάζοντας με μαγικό τρόπο τις αντιθέσεις σκανδιναβικής και αρχαιοελληνικής κουλτούρας. Αν και προοριζόταν για τηλεταινία, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ως ένα από τα αριστουργήματα του σκανδιναβικού σινεμά.
Ξεχωρίζει: τα ομιχλώδη βαλτώδη τοπία και η καθηλωτικά εκφραστική ερμηνεία της Kirsten Olesen.

5) Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, του Mike Nichols (1966)

Δύο μεσήλικες αστοί αρέσκονται να πληγώνουν ο ένας τον άλλο με τα σαρκαστικά τους σχόλια καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Εκείνος είναι καθηγητής πανεπιστημίου κι εκείνη η κόρη του διευθυντή. Ένα βράδυ, καλούν στο σπίτι τους ένα νεότερο ζεύγος και τους μπλέκουν στο παιχνίδι τους. Προσβολές, υπαινιγμοί, σχόλια δίνουν και παίρνουν με σκοπό να διαλυθούν όλα μεταξύ τους, ωστόσο, πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια παράδοξη αγάπη και μια σχέση αμοιβαίας εξάρτησης. Η μεταφορά προβάλλει καυστικά την ανία του αμερικανικού ονείρου, την κρίση των ανθρώπινων σχέσεων, την ασφυξία που νιώθει το υποκείμενο καθώς αφομοιώνει τις αστικές νόρμες. Η ταινία είναι βασισμένη στην ομώνυμη μάυρη κωμωδία του Edward Albee (1962) και ο τίτλος αποτελεί λογοπαίγνιο από το παιδικό τραγούδι «Ποιος φοβάται τον κακό λύκο» (“Who's Afraid of the Big Bad Wolf”). 
Ξεχωρίζει: η απολαυστική ερμηνεία της Elizabeth Taylor. 

6) Λεωφορείο ο Πόθος, του Elia Kazan (1951)

Το βρεγμένο μπλουζάκι του Marlon Brando, η Vivian Lee με το σπασμένο μπουκάλι στο χέρι, η φράση «Πάντα στηριζόμουν στην καλοσύνη των ξένων», σκηνές που έχουν αναδειχθεί πλέον ως κλασικές. Η ταινία, αρκετά πιστή μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού του Tennessee Williams, έλαβε δώδεκα υποψηφιότητες και απέσπασε τέσσερα βραβεία Όσκαρ. Πρόκειται για μια ταινία που «μυρίζει», μεταφέροντας πιστά την αποπνικτική ατμόσφαιρα της Νέας Ορλεάνης, τα στερεότυπα απέναντι στους μετανάστες εργάτες, τη φτώχεια, τη ματαίωση και τις επιθυμίες, τα όνειρα που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν και πέφτουν σαν σκιά πάνω στους ρημαγμένους ανθρώπους. Η υπόθεση αφορά την επιστροφή της Blanche Dubois, μιας μεσήλικης, απογοητευμένης από τη ζωή, στο σπίτι της αδερφής της στη Νέα Ορλεάνη. Εκεί, γνωρίζει τον σύντροφο της αδερφής της, τον Πολωνό μετανάστη Stanley Kowalski. Η Blanche νιώθει αποστροφή για τον ακαλλιέργητο Kowalski κι εκείνος εξοργίζεται με το αφ' υψηλού ύφος της. Κάνουν κόλαση ο ένας τη ζωή του άλλου, ενώ παράλληλα αρχίζουν να νιώθουν μια ζωώδη έλξη.
Ξεχωρίζει: η υγρή αποπνικτική και βρώμικη ατμόσφαιρα της Νέας Ορλεάνης.

1
Μοιράσου το