Βιβλιοθήκη

Ο Hermann Hesse γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια εποχή σημαντικών αλλαγών στην Ευρώπη. Ο εθνικός χαρακτήρας των κρατών κερδίζει στα σημεία και καθιερώνει μια πολιτική ιδεολογία που θα οδηγήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα στους δύο μεγάλους, καταστροφικούς πολέμους του 20ου αιώνα. Ο Hesse αποκτά γρήγορα φήμη και παρά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες της μακράς ζωής του θα παραμείνει προσηλωμένος στην λογοτεχνία και την αρθρογραφία. Ο γεννημένος στο Καλβ της Βιτεμβέργης θα σταθεί στην πρωτοπορία της τέχνης του, σαφώς επηρεασμένος από τις μνημειώδεις μορφές της γερμανικής λογοτεχνίας. Ο Goethe, ο Schiller αλλά και οι κατοπινοί Thomas Mann και Bertold Brecht θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης και ανοιχτής υπεράσπισης από τον Hesse όταν το ναζιστικό καθεστώς φανερώνει τις σκοτεινές προθέσεις του. Το 1962 μια γερμανική εφημερίδα κηρύσσει τον καλλιτεχνικό θάνατο του Hesse. Τα έργα του δεν έχουν θέση στον καινούριο κόσμο που χτίζεται πάνω στις ελευθερίες και μια άλλη, εξελιγμένη, ανθρώπινη συνείδηση. Κανείς δεν θα ασπαστεί την δημόσια τοποθέτηση της εφημερίδας. Τα καινούρια κινήματα που πρεσβεύουν μια άλλη ελευθερία στην έκφραση και τον τρόπο ζωής θα δώσουν ξανά ζωή στα εμβληματικά έργα του Hesse που επηρεασμένος από την ινδική και την κινέζικη φιλοσοφία βρίσκεται απόλυτα ευθυγραμμισμένος με το ζητούμενο της νέας γενιάς. Αυτής που συνωστίζεται στους ανοικτούς χώρους γράφοντας τραγούδια και κάνοντας έρωτα. Ο Hesse βραβεύτηκε το 1946 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο θάνατος θα τον βρει στην Ελβετία το 1962. Το έργο του θα φωτιστεί και ο Herman Hesse θα πάρει την θέση που του αναλογεί μες στην ατέλειωτη σειρά των γερμανών λογοτεχνών που διακρίθηκαν στο πεδίο.

Το «Αναγνωστικό» του που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος σε μικρό μέγεθος περιλαμβάνει διηγήματα, μαρτυρίες, απόψεις και τοποθετήσεις για τον κόσμο. Βιώματα και εμπειρίες που πλούτισαν την παιδική ηλικία του Hesse μετατρέπονται σε αφορμές για τοποθετήσεις με πρόσημο οικολογικό ή απλά βαθύτατα ανθρώπινο. Ο Γερμανός συγγραφέας γράφει για την ευτυχία «που δεν ήταν ποτέ χάρισμα, αφού την κάθε σου ευτυχία έπρεπε να την πληρώνεις». Τοποθετήσεις για το έργο του Kafka, ποιήματα που φιλοδοξούν να γίνουν κάποτε τραγούδια και επιβεβαιώνουν την ευαίσθητη ψυχή του Hesse. Ο γερμανισμός, όπως περιγράφει ο συγγραφέας αυτόν τον τρόπο ζωής και δράσης, αποκτά έναν άλλο χαρακτήρα, πλατύτερο, καλύτερο, ελαστικότερο. Έναν γερμανισμό που κόντρα σε κάθε -ισμό διαθέτει την σοφία ενός καταστροφικού, φαιδρού πολέμου. Απόψεις που εμπεριέχουν μια φιλοδοξία για την μεταναζιστική Γερμανία συνιστούν μια άλλη κατεύθυνση για την γερμανική κοινωνία. Τοπία από τα βουνά της Βέρνης, καταβυθίσεις στην παιδική ηλικία, πορτραίτα και σκηνογραφίες ανεπανάληπτες που εγκιβωτίζουν εντός τους ολόκληρη την παράδοση της Γερμανίας. Η νέα γενιά που συγκρούεται και αδυνατεί να χαράξει έναν καινούριο δρόμο, μακριά από την «βροντόηχη Γερμανία» των επεκτατικών πολέμων βρίσκει στον Hesse μια ιδέα του καινούριου και του αδοκίμαστου, μιας άλλης φιλοσοφίας που τοποθετεί την ζωή στην πρώτη γραμμή της θέλησης και της ελπίδας. Κάθε κείμενο που φιλοξενείται στο «Αναγνωστικό» των εκδόσεων Ζαχαρόπουλος στην φροντισμένη μετάφραση της Μαρίας Χατζηγιάννη αφήνει μια μαρτυρία και ίσως ακόμη την ελπίδα που κυοφορείται μες στο έργο των πιο καθαρών από τις φωνές της μεταπολεμικής Γερμανίας. Η παλίρροια που τράβηξε στην λήθη μια φριχτή δεκαετία δολοφονιών και απάνθρωπων πρακτικών επανέρχεται με τα υλικά της ζωής. Τα αποθέτει στην αγκαλιά της νέας Γερμανίας που μετά το μυστήριο της ζωής γυρεύει εντός του κόσμου το μερίδιο της αιωνιότητας που αναδεικνύει την ζωή σε ένα άλλο, απροσμέτρητο μέγεθος.

Τα βιβλία του Hesse σήμερα δεν συγκαταλέγονται στην πρώτη γραμμή του αναγνωστικού ενδιαφέροντος. Αυτά τα μικρά μυθιστορήματα που περιλαμβάνονται στο πρώτο από τα μέρη που χωρίζουν θεματολογικά το «Αναγνωστικό» διαθέτουν την φρεσκάδα του βουνού, τον κρυστάλλινο αέρα της κορυφής που κοιτάζει με δέος τον πλανεμένο κόσμο. Μες στα κείμενα του Hesse βρίσκει κανείς αρκετή από εκείνη την καθαρή σκέψη, αρκετό από το καθαρό πνεύμα που δεν κοιτάζει την παράδοση και την ζωή από μια απόσταση, αλλά την προσεγγίζει , την γνωρίζει από την αρχή, νιώθει τον χρόνο και τον θάνατό της, τραγουδά την ζωή που με τον ελάχιστο κεραυνό της προχωρεί. Τα κείμενα του Hesse δεν μιλούν για την ζωή, σαν να πρόκειται για την βουβή ταινία της μνήμης. Την αντικρίζουν, την ψηλαφίζουν, την βλέπουν να κρατιέται μνημειώδης σε κάθε γωνιά της μυστικιστικής του χώρας. Ο Herman Hesse αφήνει διακριτικά να φανεί εκείνο το πλατωνικό, το αμήχανο κάλος που συνοδεύει και εξυψώνει την ομορφιά, συνταιριάζοντας τις τρομερές, ορεινές κορυφές με την αξία της ομορφιάς της ίδιας.