«Αυτή είναι η ιστορία της Μασσαλίας. Η παντοτινή. Μια ουτοπία. Η μοναδική ουτοπία στη γη. Ένας τόπος όπου ο καθένας, όποιο κι αν ήταν το χρώμα του, μπορούσε να έρθει μ' ένα καράβι ή μ΄ ένα τρένο, με μια βαλίτσα στο χέρι, χωρίς δεκάρα στην τσέπη, και να γίνει ένα μ' όλους τους άλλους. Μια πόλη όπου μόλις πάταγε το πόδι του στο έδαφος, ο κάθε άνθρωπος μπορούσε να πει: Εδώ είναι. Στον τόπο μου βρίσκομαι. Η Μασσαλία ανήκει στους κατοίκους της· αυτούς που ζουν εκει.»

Πολλαπλές αναγνώσεις της μητρότητας χαρίζει το «Μικρές φωτιές παντού», το δεύτερο μυθιστόρημα της Celeste Ng, και σίγουρα κεντρίζει το ενδιαφέρον των βιβλιόφιλων με τα σχόλια και τις κριτικές που έχει λάβει: «Αν το “μικρές φωτιές παντού” δε σας βοηθήσει να αλλάξετε τη θεώρησή σας για την ανθρωπότητα, τότε ξαναξεκινήστε να το διαβάζετε από την αρχή» γράφει η San Fransisco Chronicle για το βιβλίο που ψηφίστηκε ως το αγαπημένο του κοινού στη σελίδα Goodreads για το 2017 και παρέμεινε για περισσότερο από 40 εβδομάδες στη λίστα των Best sellers των New York Times.

Με μεγάλη χαρά αντίκρυσα στις προθήκες του βιβλιοπωλείου την επανέκδοση του μυθιστορήματος «Μέρες εγκατάλειψης» της Elena Ferrante (εκδόσεις Πατάκη- είχε πρωτοκυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα), της μυστηριώδους συγγραφέα με την άγνωστη ταυτότητα (το Elena Ferrante είναι λογοτεχνικό ψευδώνυμο), η οποία πέρα από τα εγκωμιαστικά σχόλια που λαμβάνει καθημερινά από κριτικούς και αναγνώστες σε όλον τον κόσμο, αποκτάει μυθικές διαστάσεις λόγω της μυστικοπαθούς στάσης που έχει υιοθετήσει.

Το συγγραφικό ντεμπούτο του A. J. Finn «Η γυναίκα στο παράθυρο» αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία των τελευταίων ημερών. Έχει λάβει τις καλύτερες κριτικές σε Ελλάδα και εξωτερικό υποσχόμενο την αρχή μιας δυναμικής συγγραφικής καριέρας. Έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί σε 38 χώρες, έγινε best seller στους New York Times και έχει ήδη κλείσει η συμφωνία με τη Fox για να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Έχει συγκεντρώσει τόσα επαινετικά σχόλια –έχει χαρακτηριστεί ως το απόλυτο page turner- που δεν γίνεται να μην αποκτήσει μία θέση στη βιβλιοθήκη σου.

O Stéphane Osmont (φιλολογικό ψευδώνυμο του του Stephane Dottelonde) είναι Γάλλος συγγραφέας, γνωστός στο ευρύ κοινό για το μυθιστόρημά του "Le Capital" που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά. Γεννημένος το 1959, ενεργό μέλος στα κινήματα της Άκρας Αριστεράς ως μαθητής λυκείου και φοιτητής, εν συνεχεία σπούδασε στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού, ενώ, μεταξύ άλλων, εργάστηκε και στο Υπουργείο Οικονομικών. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του «Ανεξέλεγκτα στοιχεία» (“Éléments incontrôlés”, 2013) κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πόλις: ένα μυθιστόρημα που διατρέχει την πορεία της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς στη Γαλλία και φωτίζει την κοινωνική και πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα από τον Μάη του ’68 ως το 1981.

Ο Fredrik Backman θεωρείται ένας από τους πιο δημοφιλείς σύγχρονους Σουηδούς συγγραφείς –γεννηθείς το 1981- που στην Ελλάδα έγινε γνωστός μόλις πρόσφατα με την κυκλοφορία του μυθιστορήματος «Η γιαγιά μου σας χαιρετά και σας ζητάει συγγνώμη» από τις εκδόσεις Κέδρος. 

Ο Can Dündar (Τζαν Ντουντάρ) θεωρείται, ίσως, ο πιο γνωστός δημοσιογράφος της Τουρκίας, αρχισυντάκτης στην αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Cumhuriyet (Τζουμχουριέτ) ως τον Άυγουστο του ’16. Σήμερα ζει αυτοεξόριστος στη Γερμανία με ένα ένταλμα σύλληψης να εκρεμμεί εις βάρος του στην πατρίδα του, και είναι δημιουργός πολλών ντοκιμαντέρ και συγγραφέας πολλών βιβλίων μεταξύ των οποίων του «Μας συνέλαβαν! Μία μαρτυρία από τη φυλακή» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κριτική, όπου αφηγείται την ιστορία του τρίμηνου σχεδόν εγκλεισμού του στις φυλακές της Συληβρίας. Στο βιβλίο περιλαμβάνεται μία συνέντευξη που παραχώρησε στην Athens Voice και δημοσιεύτηκε φέτος τον Μάρτιο, όπως και ένας ξεχωριστός πρόλογος για τους Έλληνες αναγνώστες του βιβλίου. 

Σαν σήμερα, γεννήθηκε ο Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust (10 Ιουλίου 1871 – 18 Νοεμβρίου 1922), όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, μία από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές μορφές του 20ού αι.- συγγραφέας, κριτικός, δοκιμιογράφος, ο δημιουργός του εμβληματικού «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», για το οποίο έχουν γραφτεί εκατοντάδες μελέτες, κείμενα και αναλύσεις. Ο Graham Greene έγραψε για τον Proust ότι «ήταν ο σπουδαιότερος μυθιστοριογράφος του 20ού αι., όπως αντίστοιχα ο Tolstoy ήταν του 19ου», και η Virginia Woolf ήταν τόσο παθιασμένη μαζί του που έλεγε «Αχ και να μπορούσα να γράφω έτσι». Το αφιέρωμα που ακολουθεί χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο αφορά μία αναδρομή στη ζωή του κυρίως μέσα από τη συγκέντρωση και προβολή όλου του διαθέσιμου οπτικού υλικού (φωτογραφίες και βίντεο), και στο δεύτερο μέρος παρατίθεται το περίφημο «Ερωτηματολόγιο του Proust» με τις απαντήσεις που ο ίδιος έδωσε το 1890. 

Νυχτερινές Ικεσίες σε μία πόλη φαντασμάτων, σε ένα λατρεμένο πρόσωπο που χάθηκε, σε έναν Θεό που δεν ανταποκρίνεται ποτέ.

Πρόκειται για την ενδέκατη, νέα περιπέτεια του δαιμόνιου επιθεωρήτη Χάρι Χόλε (ή Χούλε), και είναι φυσικά πολλοί οι Nesbomaniacs που την ανέμεναν με προσμονή, καθώς η μυθιστορηματική του φιγούρα είναι από τους πιο αγαπητούς ήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας. 

Δύο δεκατετράχρονοι έφηβοι, ο Μάικ και ο Τσικ, και ένα στραπατσαρισμένο κλεμμένο λάντα είναι οι ήρωες του απολαυστικού λογοτεχνικού road trip που έγραψε ο πρόωρα αδικοχαμένος Γερμανός συγγραφέας Wolfgang Herrndorf (1965-2013). Το «Βερολίνο, Γεια» είναι ένα μυθιστόρημα δρόμου που αναδεικνύει και μας θυμίζει τις χαρές της ζωής που μπορούμε να απολαύσουμε οποιαδήποτε στιγμή με μοναδικούς «συνοδοιπόρους» έναν φίλο μας, λίγες προμήθειες και ένα παλιό αυτοκίνητο που απλά να τσουλάει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφήσουμε κατά μέρος τη μιζέρια και την κλάψα της καθημερινότητας και να τολμήσουμε να ξεκινήσουμε.

«Η Άννα συνέχισε να χαμογελάει, χαρούμενη όπως πάντα, τσουλώντας βασιλικά μέσα στο στραπατσαρισμένο, αγορασμένο από δεύτερο χέρι, μικρό της καροτσάκι. Δεν είχε καμία σημασία για κείνη. Ποτέ δεν θα είχε σημασία. Όσο ζούσε η Άννα, και αφού θα της παρεχόταν σωστή φροντίδα, η κατάστασή της δεν θα είχε καμία σημασία, σκέφτηκε η Τζες, ορκίστηκε η Τζες. Πόσο καιρό θα ζούσε; Ποια θα επιζούσε της άλλης;»

Ήρθε, λοιπόν, το πλήρωμα του χρόνου και ο καιρός να παραδεχτώ ότι έσφαλα με το βιβλίο του Garth Risk Hallberg. Πρόκειται για το εκδοτικό φαινόμενο του 2016 και για ένα βιβλίο που μίσησα βαθύτατα στην πρώτη μου ενθουσιώδη απόπειρα να το διαβάσω. Η ανυπομονησία μου να το πιάσω στα χέρια μου μετατράπηκε, μέσα στην πρώτη ώρα ανάγνωσης, σε επίπονη, ψυχολογικά και σωματικά, απογοήτευση. Ψυχολογικά, γιατί ένιωθα πως δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες μου και σωματικά, γιατί μιλάμε για ένα «μαμούθ» 1024 σελίδων, για όνομα του Θεού… Το παράτησα, το έκραξα και το παράχωσα στη βιβλιοθήκη μου για κάμποσο καιρό μέχρι που η μαγεία των βιβλίων ψέλλισε μερικά ασυνάρτητα ξόρκια και η «Πόλη στις φλόγες» ξαναβρέθηκε στα χέρια μου. Ζήτησα συγγνώμη για το σφάλμα μου από τον Hallberg και αφέθηκα στο βιβλίο-τούβλο.

«Αν η κόλαση είναι οι άλλοι, τι είναι ένας κόσμος χωρίς ανθρώπους;»

Στα χέρια μου, το καινούριο μυθιστόρημα του Jonathan Coe με τον τίτλο «Αριθμός 11», το sequel του «Τι Ωραίο Πλιάτσικο!», διχοτομήθηκε σαν αμοιβάδα και κάπως έτσι, καθ’ όλη την ανάγνωσή του είχα την αίσθηση πως διάβαζα δύο βιβλία. Το ένα ήταν πράγματι οι λέξεις που τύπωσε πάνω στο χαρτί ο τρομερός αυτός Εγγλέζος συγγραφέας και το δεύτερο ήταν ένα υποδόριο, σκοτεινό, σιγοψιθυριστό ανάγνωσμα που παραμόνευε στο βάθος και ξετύλιγε ζοφερές ιστορίες, πότε αληθινές και πότε φανταστικές, μα πάντα το ίδιο βαρυσήμαντες και γεμάτες έως σκασμού από μηνύματα και ιδεολογίες.

«Τι είναι η αισιοδοξία; [...] Είναι αυτή η άρρωστη τάση να υποστηρίζεις σθεναρά πως όλα πάνε κατ’ ευχήν όταν όλα πάνε κατά διαόλου».

«Περπατάς στον δρόμο, βυθισμένος στις σκέψεις σου. Προς το μέρος σου έρχεται μία κοπέλα, σαν να ‘ναι μόνο αυτή στον κόσμο και βαδίζει ολόισια μπροστά της, χωρίς να κοιτάζει ούτε αριστερά, ούτε δεξιά. Πέφτετε ο ένας πάνω στον άλλον. Και ιδού η στιγμή της αλήθειας. Ποιος θα βρίσει τον άλλον και ποιος θα ζητήσει συγνώμη».

«Γιατί στην αρχή των πραγμάτων υπάρχει πάντα φως;»

O Γερμανός νομπελίστας Χάινριχ Μπελ (Heinrich Theodor Böll, 1917-1985) ισχυριζόταν «πως συγγραφέας δεν είναι παρά εκείνος που όσοι επιθυμούν να τον διαβάσουν το μπορούν, ανεξάρτητα από την εκπαίδευση που έχουν δεχτεί, ανεξάρτητα από τα προνόμιά τους. Διαφορετικά, έλεγε, δεν υπάρχει συγγραφέας». Η παραπάνω φράση (μέρος ενός αφιερώματος με αφορμή την πρόσφατη επανέκδοση στα ελληνικά του magnus opus του «Ομαδικό πορτρέτο με μία κυρία») στάθηκε η αφορμή για να ξεκινήσει η γνωριμία μου με το έργο του.

Άρχισα την ανάγνωση του βιβλίου «Δεν μπορεί να είναι αλήθεια», συλλογιζόμενη ότι ίσως η συγγραφέας του, Anne Holt, προσεγγίζει με ιδιαίτερη οπτική τον κόσμο του αστυνομικού μυθιστορήματος, δεδομένου ότι έχει διατελέσει στο παρελθόν Υπουργός Δικαιοσύνης και εισαγγελέας στη Νορβηγία, σε μία χώρα που θεωρείται υπόδειγμα, κοινωνικό πρότυπο για τις άλλες χώρες του πλανήτη. Η Holt παραθέτει ως εισαγωγή τη φράση του Walter Benjamin «Για τον σημερινό άνθρωπο μόνο ένα συγκλονιστικό γεγονός υπάρχει- και είναι πάντα το ίδιο: ο θάνατος»

Έχω καταλήξει σε δύο επίπονα συμπεράσματα για τους Έλληνες αναγνώστες. Το πρώτο είναι ότι δεν διαβάζουν πολύ και το δεύτερο ότι δε διαβάζουν κωμικά βιβλία. 

Τι συμβαίνει, όταν σε έναν λευκοκρατούμενο πλανήτη, όπου οι έγχρωμοι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως πλάσματα ενός κατώτερου Θεού, ένα γεγονός ανατρέπει τις ισορροπίες και ο «λευκός» αναζητάει τη βοήθεια του «μαύρου», για να μην αναζωπυρωθεί η φωτιά της οποίας είναι ο ίδιος εμπρηστής;

«Δεν είσαι πολύ καλά εσύ;!» Με ρώτησε με ρητορικό ύφος –δις- μια κυρία στο τέλος της συνάντησης των 40 τυχερών μελών της λέσχης Noir-Metaixmio με τον Jo Nesbø, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο, το πρωί στις 19/9. Και όχι… δεν ήμουνα καλά! 

Η αλήθεια είναι πως είχα ετοιμάσει άλλο κείμενο για το ξεπαρθένεμα της καινούριας στήλης αλλά όπως «Ο βασιλιάς έρχεται όποτε του καπνίσει» έτσι και ο ενθουσιασμός ο δικός μου ήρθε, κάπνισε, ξεφύσησε νικοτίνες και ένα καινούριο κείμενο πιάστηκε στα δίχτυα του Microsoft του Word μου.

Δυστυχώς, δεν πρόκειται για την απλή παρουσίαση ενός βιβλίου που με άγγιξε, γιατί θα ήταν πιο εύκολο για μένα να περιγράψω τα συναισθήματα που ένιωσα, όταν το διάβασα, τα οποία εντείνονται καθημερινά, λόγω του θέματος που θίγει. «Δυστυχώς», γιατί το μυθιστόρημα «Οι γυναίκες στην παραλία» της Tove Alsterdal (Εκδόσεις Μεταίχμιο) πραγματεύεται παρόμοιες ιστορίες αδιανόητης φρίκης με αυτές που βλέπουμε να ανεβαίνουν καθημερινά πλέον στους τίτλους ειδήσεων, αναφερόμενες στους «παράνομους» μετανάστες. Οι οποίοι στην απέλπιδα προσπάθειά τους να γλυτώσουν από τη φρίκη της πατρίδας τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τη φρίκη της «πολιτισμένης» Ευρώπης. Το «δυστύχημα», αν μου επιτρέπεται να το αποκαλέσω έτσι, είναι η αβάσταχτη αλήθεια που αποκαλύπτει το βιβλίο αυτό, που, αν και μυθοπλαστικό, βασίζεται σε ενδελεχή έρευνα της συγγραφέα πάνω στο θέμα και αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα συσχετισμένα με την τωρινή εφιαλτική πραγματικότητα που ο εγκέφαλός μου αρνείται να χωνέψει.