Όταν η Anna Burns κέρδισε το Man Booker για το 2018, κέρδισε πολλά περισσότερα από την αναγνώριση της συγγραφικής της δεξιοτεχνίας. Κατά κάποιο τρόπο κέρδισε τη ζωή της πίσω.

H Γιώτα Γουβέλη, μετά το γοτθικό μυθιστόρημα «Ματωμένα εντελβάις», έρχεται και πάλι στο προσκήνιο, χαρίζοντάς μας ένα μυθιστόρημα εποχής, που διαδραματίζεται στα μέσα του 19ου αιώνα. Πτυχές από τη ζωή του Όθωνα και της Αμαλίας παρουσιάζονται στην υπόθεση του βιβλίου, σε ένα περιβάλλον όπου οι κόσμοι της μεγαλούπολης και του χωριού συγκρούονται.

«Ένα βιβλίο που προσεγγίζει τις πιο έντονες εμμονές του συγγραφέα: το βάρος του παρελθόντος, τα λάθη της μνήμης, τον τρόπο με τον οποίο διασταυρώνονται οι ζωές μας με τον πολιτικό κόσμο, και τη σημασία της άποψης για τις κοινωνίες μας.»

Το πρώτο μυθιστόρημα της Ιρλανδής συγγραφέα Sally Rooney, «Συζητήσεις με φίλους» (Πατάκης, 2019), θα μπορούσε να είναι μία σε βάθος μελέτη χαρακτήρων τους οποίους λίγο έως πολύ αναγνωρίζουμε και συναντάμε στην καθημερινότητά μας. Κοινό στοιχείο τους είναι η γοητεία και ο τρόπος που επιδρά στους γύρω τους. Όμως, η γοητεία τους είναι επιφανειακή και στα κομβικότερα σημεία της αφήγησης οι χαρακτήρες δεν ξεδιπλώνουν τις προσδοκώμενες δυνατότητές τους. Υπάρχει μία διαρκής διακύμανση στα συναισθήματα και αναντιστοιχία στη δράση που άλλοτε απογοητεύει, άλλοτε εκπλήσσει, το ενδιαφέρον όμως ξεθωριάζει γρήγορα στις επόμενες σελίδες.

Είναι τα 16α γενέθλια της Μαρίνα και δεν έχουν τίποτε το ονειρεμένο. Δε φτάνει η εφηβεία και τα προβλήματά της, είναι κι αυτή η μύτη που χιλιάδες φορές ικέτευσε τους γονείς της να χειρουργήσει για να νιώσει πιο όμορφη, είναι κι η ανάμνηση της χτεσινής νύχτας που η μητέρα της πάλι την έσυρε έξω από το κρεβάτι την ώρα που κοιμόταν, ζητώντας της να τεντώσει τα σεντόνια της, γιατί ακόμη και στον ύπνο η πειθαρχία είναι ανεκτίμητη. Τα δώρα της, μέσα στα κακοτυλιγμένα κουτιά τους, είναι το ίδιο θλιβερά όσο και η ζωή της, η στερημένη από τρυφερότητα και χρώμα. Νιώθει ότι κανείς δεν την αγαπάει μέσα στον άσχημο αυτό κόσμο, οπότε ποιο το νόημα; Άλλωστε, μια μέρα όλοι πεθαίνουν.

Όταν ήμασταν παιδιά και κοιτούσαμε το φεγγάρι, νομίζαμε πάντα ότι βλέπουμε ένα πρόσωπο να μας χαμογελάει. Άραγε πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να ζήσουμε στο φεγγάρι; αν υπήρχε μια πόλη πλήρως εξοπλισμένη που θα ξεπερνούσε τα όρια της επιστημονικής φαντασίας;

Ο Italo Calvino χρειάστηκε περίπου δέκα χρόνια για να ολοκληρώσει την αφήγηση μιας ημέρας από τη ζωή του Αμερίγκο Ορμέα, ενός εκλογικού αντιπροσώπου σε ένα από τα πιο δύσκολα εκλογικά τμήματα της Ιταλίας.

Ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό αφήγημα του Charles Bukowski μέσα από τη φωνή του λογοτεχνικού alter ego του που ακούει στο όνομα Henry Charles Chinaski.

Το «Μια βραδιά με την Κλαιρ» θα μπορούσε να είναι άλλη μια ιστορία για έναν έρωτα που γεννήθηκε ένα βράδυ. H ερωτική ιστορία αποτελεί όμως, στην περίπτωση αυτή, την απαραίτητη αφορμή για την καταφυγή στη μνήμη, στα παιδικά χρόνια και τον ρωσικό εμφύλιο. Με βιωμένη τη ματαίωση των ονείρων του και διάχυτη την αίσθηση απώλειας νοήματος, ο αφηγητής δεν λέει λέξη για την τύχη του εφηβικού του έρωτα, ούτε για το πώς κατέληξε στη Γαλλία. Αντιθέτως, εμμένει στην «παρελθούσα πραγματικότητα», στο πάθος για το ανεκπλήρωτο. Κοντολογίς, εμμένει σε ό,τι εκφεύγει του πραγματικού αγγίζοντας το ονειρικό.

Πολλές φορές, το μυαλό μας μπορεί να αρρωστήσει έτσι που να ζούμε σε ένα κόσμο δικό μας χωρίς λογική. Πολλές φορές, όμως, το μυαλό είναι και το μόνο που μπορεί να μας θεραπεύσει. Ίσως, άνθρωποι που στέκονται στο δρόμο, κάθε μέρα στο ίδιο σημείο και μοιάζουν χαμένοι σε ένα δικό τους κόσμο, έχουν χάσει κάτι, και απλά ψάχνουν να το βρουν…

Στο αστυνομικό μυθιστόρημα «Ιταλική ίντριγκα», ο συγγραφέας Carlo Lucarelli αναπαριστά την ατμόσφαιρα των νουάρ χολιγουντιανών ταινιών της δεκαετίας του ‘40 και του ‘50.

Ο Νικολίνο είναι εκείνος ο φίλος με τον οποίο θες να συζητάς μαζί του ασταμάτητα, για τα πάντα και για τίποτα. Να τον ακούς να εξιστορεί για ώρες, ξαπλωμένοι κάτω από τον έναστρο ουρανό ή με τη συντροφιά αλκοόλ σε κάποιο μπαρ. Να αφήνεσαι σε αυτή τη ροή της συνείδησης, στις λέξεις και στις έννοιες που έπαψαν να υπάρχουν για τον Σελινούντα.

Ο βραζιλιάνικος μοντερνισμός και η νέα αστική κοινωνία της τροπικής χώρας κάτω από το κριτικό βλέμμα του σπουδαίου Mário de Andrade.

Μετά το «Σε άφησα» και το «Σε είδα», η Clare Mackintosh επιστρέφει στις εκδόσεις Μεταίχμιο με το «Ξέχασέ με».

Γι' άλλη μια φορά ο Stephen King δημιουργεί έναν αριστουργηματικό φανταστικό κόσμο, όπου τα πάντα είναι δυνατά, αρκεί να πιστέψουμε ότι πολλές φορές καμία λογική εξήγηση δεν είναι αρκετή για να ανταποκριθεί στην πραγματικότητα που ζουν οι ήρωές του. Πολλές φορές, πρέπει να «αμφισβητήσουμε την ίδια την πραγματικότητα», όπως αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας για να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε.

Ο Θανάσης Τριαρίδης απαγγέλει στην κοινωνική και ηθική συνείδηση. Συνομιλεί με τα κατά συρροή «άλλοθι» που επινοεί η ανθρώπινη συνείδηση προκειμένου να απαρνηθεί τις ευθύνες της για τα δεινά της ανθρωπότητας. Σκαλίζοντας τις μελανές κηλίδες της ιστορίας, φανερώνεται με ποιον τρόπο τελικά επενεργεί η εγκληματική σιωπή των εθελοτυφλούντων αυτουργών στα τεκταινόμενα.

Είναι κάποιες φορές που ο άνθρωπος υποπίπτει σε ένα κρίμα κι αυτό τον κυνηγάει σε όλη του τη ζωή. Και η νέμεση για την ύβρη που διέπραξε πέφτει επάνω του με δύναμη, τον τσακίζει. Αυτό συμβαίνει με τους δύο ήρωες της νουβέλας του Νικήτα Παπακώστα.

Τον Δεκέμβριο του 1853, δημοσιεύεται στο “Putnam’s Monthly Magazine” η νουβέλα του Melville «Μπάρτλμπυ ο Γραφέας», δυο χρόνια μετά το εμβληματικό “Moby Dick”. Σε αντίθεση με την απήχηση που έχει ο Melville και τα έργα του σήμερα, την εποχή εκείνη o «Μπάρτλμπυ» δεν γνώρισε τη δέουσα αναγνώριση. H μεταμοντέρνα διανόηση έχει ασχοληθεί εκτενώς με πλήθος προσεγγίσεων επί του κειμένου, μια εκ των οποίων, αυτή του Gilles Deleuze, εμπεριέχεται αυτούσια στο επίμετρο της επανέκδοσης της νουβέλας από τις εκδόσεις Άγρα.

Το «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί: Διανοούμενοι της νέας αριστεράς» αποτελεί εμπλουτισμένη εκδοχή της παλαιότερης πολεμικής του Roger Scruton σε μια σειρά από θεωρητικούς, στο έργο των οποίων αναφέρονται, εμπνεόμενοι απ’ αυτό, πλείστοι αριστεροί ακτιβιστές, φοιτητές και διανοούμενοι ως τις μέρες μας.

Μετά το «Η πόλη στις φλόγες» του Garth Hallberg, ένα ακόμη βιβλίο έρχεται να μας μεταφέρει στις μεγαλουπόλεις της Αμερικής. Το “Graffiti Palace” ξεδιπλώνει όλα τα μυστικά του Los Angeles την περίοδο των ταραχών του Watts το 1965.

Μπορεί άραγε μια στιγμιαία απόφαση να σου αλλάξει τη ζωή; Και τι σχέση μπορεί να έχουν μια εξαφάνιση το 1998, με την Κάθριν και το μαχαίρι που βρίσκει πάνω στο κομοδίνο της μια ημέρα του 2001; 

Μετά το «Προηγούμενο Κορίτσι» ο J.P. Delaney επανέρχεται με το «Πίστεψέ με», ένα ακόμη ψυχολογικό θρίλερ, το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες από τις Εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση της Πηνελόπης Τριαδά.

Πολλές φορές, το παρελθόν συνδέεται με το παρόν με τρόπους που δεν μπορούμε να φανταστούμε, και η λύση βρίσκεται ακριβώς δίπλα μας αλλά τα στοιχεία δεν επαρκούν για να την κοιτάξουμε κατάματα.

Jazz: ένα βιβλίo, μια ιστορία που εκτυλίσσεται με τον τρόπο που εκτελείται το αγαπημένο για πολλούς ομώνυμο είδος μουσικής - όπως υποστηρίζει άλλωστε ένας σημαντικός συνθέτης και πιανίστας της Jazz, ο Τελόνιους Μονκ (Thelonious Monk, 1917-1982), «Η Jazz είναι Ελευθερία».

Ένα ιδιαίτερα αγαπητό έργο του Άγγλου δραματουργού με εισαγωγή και μετάφραση του Διονύση Καψάλη.

Ο «σπόρος» για το δεύτερο βιβλίο της Hannah Kent «Οι Καλοί» υπήρχε πριν ολοκληρώσει το πρώτο της μυθιστόρημα, το πολυσυζητημένο και πολυδιαβασμένο «Έθιμα Ταφής». Ήταν τότε που, ερευνώντας πηγές για την πλοκή των «Εθίμων» και κουρασμένη από τα ισλανδικά που δεν γνώριζε καλά ως γλώσσα, στράφηκε σε βρετανικές εφημερίδες της εποχής αναζητώντας κάποια σχετική αναφορά στα γεγονότα με τα οποία καταπιανόταν στο βιβλίο. Αντ’ αυτού, έπεσε πάνω σε ένα μικρό άρθρο για τη δίκη μιας γυναίκας από την Ιρλανδία και τις κατηγορίες που της απαγγέλθηκαν για τη δολοφονία ενός ανήλικου αγοριού. Αυτό που της έκανε εντύπωση ήταν η απολογία της κατηγορούμενης: η γυναίκα υποστήριζε πως δε θα μπορούσε να κριθεί ένοχη γιατί το μόνο που έκανε ήταν να προσπαθήσει να σώσει ένα παιδί από τα χέρια των μοχθηρών νεράιδων και ξωτικών. Ήταν άραγε δυνατό, αναρωτήθηκε, να πίστευε η γυναίκα κάτι τέτοιο ή ήταν απλά ένα τέχνασμα για να απαλλαγεί από τις κατηγορίες;

Άραγε πώς θα ένιωθε κάποιος αν μπορούσε να ακούσει τις σκέψεις των άλλων και να δει μέσα από τα μάτια τους; Συχνά, σε τέτοιες περιπτώσεις αναρωτιόμαστε αν αυτό το χάρισμα αποτελεί ευχή ή κατάρα γι αυτόν που το κατέχει.

«Το βιβλίο μου είναι μια προσπάθεια να περιγράψω την περίεργη ζωή του νου, τα μυστήρια της ψυχής σε ένα κορμί που πεινάει», Knut Hamsun.

Ο κόσμος μέσα από τα μάτια ενός παιδιού μπορεί να αποκτήσει τρομακτικές διαστάσεις, μπορεί να διαστρεβλωθεί, σύμφωνα με τα λεγόμενα ενός πατέρα που λατρεύει το παιδί του, ενός πατέρα που προσπαθεί να το κάνει να δει τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, κλείνοντας την πόρτα μια για πάντα στην παιδικότητά του.

Σαλώμη: Το διαμάντι του Ρομαντισμού

Flatland, η Επιπεδοχώρα ή αλλιώς: Κοιτάζοντας πέρα από τα Όρια

Μια βαλίτσα με φωτογραφίες πολαρόιντ κοριτσιών που έχουν εξαφανιστεί αποτελεί το πρώτο κομμάτι από το παζλ που έχει συνθέσει η επιτυχημένη συγγραφέας Lone Theils.

Ο Luigi Bartolini, με μεγάλη μαεστρία, συνθέτει ένα κινηματογραφικό σκηνικό, καθώς ο ήρωάς του περιπλανιέται στα σοκάκια της μεταπολεμικής Ρώμης ψάχνοντας το κλεμμένο του ποδήλατο.

Η «Σωφρονιστική Αποικία» γράφεται ολιγόμηνα στα 1914 εκ παραλλήλου με την «Δίκη» -και ως εκ τούτου ανταλλάσσει χαιρετισμό μαζί της στις τροχιές διερεύνησης των θεματικών του νόμου, της ενοχής και της ποινής εντός του πλέγματος της δικαιοσύνης- για να δει το καθυστερημένο και επιφυλακτικό φως του «τυπωθήτω» πέντε χρόνια αργότερα κατόπιν μιας αποτυχημένης δημόσιας ανάγνωσης στο Μόναχο στα 1916, φορτισμένης με αντιδράσεις ακραίας απαρέσκειας από την πλευρά του κοινού.

Το «Γκόλεμ» θα μπορούσε να είναι μια αστυνομική ιστορία· έχει όλα τα απαραίτητα συστατικά που θα το κατέτασσαν σε αυτήν την κατηγορία : το μυστήριο μιας δολοφονίας, τον πρώην σύζυγο του θύματος, διάσημο σκακιστή, που γίνεται φυγάς πριν η αστυνομία προλάβει καν να τον κατηγορήσει για το οτιδήποτε, μία γοητευτική και ικανότατη αστυνομικό που αναλαμβάνει να τον εντοπίσει και να δώσει λύση στην υπόθεση. Κρατώντας αυτές τις συντεταγμένες, θα μπορούσε να πρόκειται φαινομενικά για οποιαδήποτε αστυνομική ιστορία μιας κοινότοπης γραμμικότητας. Θα μπορούσε, αν ο συγγραφέας της ήταν κάποιος άλλος κι όχι ο Pierre Assouline.

Πόσες φορές σαν μικρά παιδιά όταν δεν μας άρεσε ο τρόπος που εξελισσόταν μια κατάσταση που μας αφορούσε, δεν αλλάζαμε την έκβαση στο μυαλό μας με τρόπο που να φαινόταν σαν να ήταν όλα με το μέρος μας, σαν να νικούσαμε στο τέλος εμείς...;

8 Ιουνίου 1870. Η ώρα πλησίαζε μεσάνυχτα και ο Charles Dickens καθόταν στην αγαπημένη του κουνιστή πολυθρόνα γράφοντας το μυθιστόρημά του “The mystery of Edwin Drood“. Το υπόλοιπο δωμάτιο ήταν βυθισμένο στο σκοτάδι. Μόλις το ρολόι στον τοίχο σήμανε δώδεκα, οι χτύποι του ακούστηκαν παράξενα δυνατοί μέσα στην ησυχία που επικρατούσε. Έκλεισε το τετράδιό του κι ανασήκωσε το κεφάλι του.

Με δυο λόγια, το «Περί οράσεως και χρωμάτων» του Arthur Schopenhauer [1788-1860] είναι μια επιστημονικών και φιλοσοφικών αξιώσεων μονογραφία γραμμένη απ’ τον αγαπημένο «χολερικό» φιλόσοφο των σαρκαστικών αφορισμών και των διεισδυτικών αποφθεγμάτων, η οποία μαρτυρεί τη συστηματική συγκρότηση της σκέψης και το εύρος των ενδιαφερόντων του.

«Αναρωτηθήκατε ποτέ αν η κακιά μάγισσα δεν ήταν στα αλήθεια κακιά; Αν απλά η αγάπη της ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να τη διαχειριστεί, κι έμεινε για πάντα εγκλωβισμένη κοιτώντας μέσα από την τρύπα της αγάπης μην ξέροντας τι να κάνει;» Andres Barba.

Από τη μακρινή Ισλανδία των ψαροκάικων, του Halldór Laxness και της Björk (ποιος άραγε γνωρίζει περισσότερα για αυτόν τον «βράχο στη μέση του ωκεανού» όπως τον αποκαλεί ο ίδιος ο συγγραφέας;) μας έρχεται ένα σπουδαίο, πολυεπίπεδο, φιλόδοξο βιβλίο που ο παράξενος δυϊσμός του αποτελεί και τη μεγαλύτερη γοητεία του.

Με όχημα την ιστορία του Πέτρου και της Βασιλικής, ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης στο 8ο βιβλίο του κάνει μια ενδιαφέρουσα εξερεύνηση στις αγωνίες, τα ερωτήματα και την ίδια την γλώσσα του έρωτα, αποδεικνύοντας πως το ερωτικό μυθιστόρημα σήμερα μπορεί να είναι μεστό, προοδευτικό, καίριο και ταυτόχρονα λογοτεχνικό.

«Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, όμως, είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο» έγραψε ο Tolstoy ως εισαγωγική φράση στην «Άννα Καρένινα». Κάπως έτσι είναι τα πράγματα και με την οικογένεια που περιγράφει ο Δημήτρης Στεφανάκης στο πρόσφατο μυθιστόρημά του «Ευτυχισμένες οικογένειες». Τα μέλη της φαίνεται να τα διαθέτουν όλα: δύναμη, χρήματα, ευκαιρίες, ιστορία. Κι όμως, ο καθένας από αυτούς ταλανίζεται ανολοκλήρωτος και δυσαρεστημένος, ψάχνοντας συνεχώς κάτι που θα τον φέρει πιο κοντά στην πολυπόθητη ευτυχία.

«Παρακαλώ, κάντε μια λίστα με τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή σας». Άραγε πόσοι μπορούμε να απαντήσουμε ειλικρινά σε αυτή την ερώτηση; Ή μάλλον, πόσοι γνωρίζουμε την απάντηση σε αυτή την ερώτηση;

Με όχημα μια ξεχασμένη πόλη της Ουγγαρίας που βυθίζεται στην σήψη και την παρακμή, ένας συγγραφέας αναμετράται με βαθιές και οικουμενικές αγωνίες για την ανθρώπινη κατάσταση. Πληθωρικός στα θέματά του και ακόμα πιο πληθωρικός στην ιδιαίτερη, ασταμάτητη πρόζα του, ο Laszlo Krasznahorkai συνθέτει ένα απαιτητικό αριστούργημα που απορροφά και υπνωτίζει το αναγνωστικό κοινό του.

Ο πολυγραφότατος και βραβευμένος Δημήτρης Νόλλας ολοκληρώνει την τριλογία του «Δύσκολα χρόνια» με το βιβλίο «Ο κήπος στις φλόγες» (προηγήθηκαν το «Ταξίδι στην Ελλάδα» και το «Μάρμαρα στη μέση») επιμένοντας σε θέματα στα οποία σταθερά επανέρχεται: τη μετανάστευση, τη δύσκολη επιβίωση σε έναν σκληρό κόσμο και την ελληνική ταυτότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα στην οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων.

Μετά την επιτυχία του «Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε» και την «Αναλφάβητη που ήξερε να μετράει», το νέο βιβλίο του Jonas Jonasson «Ο Άντερς ο φονιάς και οι φίλοι του» είναι εδώ για τους βιβλιόφιλους θαυμαστές του συγγραφέα που το περίμεναν πώς και πώς.

Ούτις: τα φυσικά και μετά τα φυσικά

Λένε ότι το νερό στο όνειρο σημαίνει ζωή. Μόνο που στο ποτάμι που πολλοί ονομάζουν Κολυμβήθρα των Πνιγμών, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Λένε ότι το νερό στο όνειρο σημαίνει ζωή. Μόνο που στο ποτάμι που πολλοί ονομάζουν Κολυμβήθρα των Πνιγμών, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. 

Οι άνθρωποι δεν γεννιούνται με το μίσος μέσα τους. Μαθαίνουν να μισούν, όπως μαθαίνουν και να αγαπούν. Αγάπη και μίσος, δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Μία λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ τους, που –αν την περάσεις– να είσαι σίγουρος πως ή θα ζήσεις την απόλυτη ευτυχία ή θα σε ρουφήξει η επιθυμία να βλάψεις τον άλλον, και όσο πιο πολύ αυτό διαρκεί τόσο περισσότερο θα σε κυριεύει το αίσθημα του ανικανοποίητου.

Μυθ-ιστορίες από έναν Οκτώβρη, σε ένα κόσμο που παραμένει συγκλονισμένος.